Στην αποφόρτιση των πιέσεων που θα ασκηθούν μελλοντικά στα δημοσιονομικά των κρατών μελών της Ε.Ε. λόγω του δημογραφικού προβλήματος της Ευρώπης, προσβλέπει η θεσμοθέτηση των Πανευρωπαϊκών Ατομικών Συνταξιοδοτικών Προϊόντων (ΠΕΣΠ – PEPP), για τα οποία προωθείται Κανονισμός που έχει ήδη πάρει το «δρόμο» του προς το Συμβούλιο Υπουργών.
του Πλάτωνα Τσούλου
Τα καμπανάκια για το συνταξιοδοτικό ηχούν εδώ και χρόνια στην Ε.Ε., καθότι, βάσει σχετικών μελετών, μετά την πάροδο των επόμενων 50 ετών θα έχει διπλασιαστεί ο αριθμός των συνταξιούχων, ενώ το 2060 η γήρανση του πληθυσμού θα περιορίσει στους δύο τους εργαζόμενους που θα χρηματοδοτούν έναν συνταξιούχο έναντι τεσσάρων εργαζομένων που ισχύει σήμερα.
Πρόκειται για τάση η οποία θα επιβαρύνει μελλοντικά τα κρατικά ταμεία, αφού θα υποχρεωθούν να αυξήσουν τη χρηματοδότηση προς τους κύριους φορείς ασφάλισης ώστε να επιβιώσουν οικονομικά. Το γεγονός αυτό οδηγεί την Κομισιόν στο να λάβει «μέτρα», θεωρώντας ότι από μια μεταρρυθμιστική παρέμβαση, όπως αυτή των ΠΕΣΠ, θα δημιουργηθούν σημαντικά οφέλη σε κοινοτικό επίπεδο, οφέλη που θα προέλθουν κυρίως από τη συγκέντρωση όλων των αποταμιεύσεων.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, τα ΠΕΣΠ θα ανοίξουν την αγορά των συντάξεων. Ως τομέας λογίζεται κατακερματισμένος νομοθετικά, ενώ σε αυτόν έχει προσφύγει μόλις ο ένας στους τρεις Ευρωπαίους που βρίσκεται σε παραγωγική ηλικία. Μάλιστα, σε ορισμένες χώρες η εν λόγω αγορά παρουσιάζεται σχεδόν μηδενική σε αξία και συμμετοχή απασχολούμενων.
Παράλληλα, τα ενιαία συνταξιοδοτικά προγράμματα θα δώσουν τη δυνατότητα στους εργαζόμενους μέσα από ένα απόλυτα διαφανές καθεστώς, με χαμηλό κόστος πρόσβασης και πολλές εναλλακτικές τοποθέτησης κεφαλαίων, να εισπράττουν ως μελλοντικοί συνταξιούχοι συμπληρωματικές αποδοχές στη βασική – κρατική σύνταξή τους. Ενστάσεις και προβληματισμοί στην Ελλάδα Ωστόσο, στην Ελλάδα, κορυφαία στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς, με βαθιά γνώση στον κλάδο των συντάξεων, εκφράζουν κάποιες πρώτες επιφυλάξεις, καθώς και ορισμένους προβληματισμούς, για το τι θα ισχύει στον τομέα όπως για το πώς θα εφαρμοστεί το νέο πλαίσιο.
Βέβαια, τοποθετούνται θετικά στην προώθηση των Πανευρωπαϊκών Ατομικών Συνταξιοδοτικών Προϊόντων, θεωρώντας ότι θα ενισχύσουν σε μεγαλύτερο βαθμό την ασφαλιστική συνείδηση του Έλληνα εργαζόμενου, θα ανοίξουν μια νέα αγορά και θα στηρίξουν τη στρατηγική θέση του κλάδου περί συμπληρωματικότητας στην ασφάλιση για ζητήματα που άπτονται της συνταξιοδότησης
Οι ενστάσεις εστιάζονται στα εξής:
- Το νέο πλαίσιο, όπως εξηγούν, φαίνεται ότι θα ευνοήσει τις μεγάλες ασφαλιστικές εταιρείες, δίνοντάς τους ένα ανταγωνιστικό προβάδισμα έναντι μικρότερων σχημάτων που δεν ανήκουν σε ισχυρούς ομίλους και ως εκ τούτου δεν διαθέτουν ανάλογη εμπειρία και γρήγορα… αντανακλαστικά. Κατά ορισμένα στελέχη το υπό διαμόρφωση θεσμικό πλαίσιο θα ευνοήσει κυρίως τα πολυεθνικά σχήματα τα οποία θα έχουν τη δυνατότητα έκδοσης προϊόντων με χαρακτηριστικά τα οποία θα ξεπερνούν τα εθνικά σύνορα.
- Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο το κατά πόσο θα υπάρξουν σαφείς διαχωριστικές γραμμές μεταξύ ασφαλιστικών και τραπεζικών ομίλων, όπως και άλλων επενδυτικών σχημάτων που επίσης θα εμπλακούν στον κλάδο. Πρόκειται για ατομικά προγράμματα μακροχρόνιας επένδυσης στα οποία υπό άλλες συνθήκες θα έπρεπε να υποστηρίζονται μόνο από ασφαλιστικές εταιρείες, τονίζεται χαρακτηριστικά και προστίθεται πως το γεγονός ότι η νέα αυτή αγορά ανοίγει προς πολλές κατευθύνσεις εγείρει ερωτήματα.
- Δεν είναι ακόμη απόλυτα ξεκάθαρο τι θα ισχύει με τις εγγυήσεις που θα προσφέρουν τα προγράμματα (αν θα προσφέρουν, σε τι επίπεδο και υπό ποιες προϋποθέσεις) και κατά συνέπεια τι θα «υπόσχεται» το προϊόν στη λήξη της επενδυτικής περιόδου, σύνταξη, απόδοση επένδυσης ή κάτι διαφορετικό, όπως και ποιο θα είναι το ύψος του καταβαλλόμενου ποσού (πώς θα υπολογίζεται).
- Δεν είναι επίσης ξεκάθαρο, ποιος θα αναλαμβάνει το ρίσκο της επένδυσης, όπως και το ποιος θα έχει την ευθύνη καταβολής των συντάξεων, των αποδόσεων ή ό,τι προβλέπει το εκάστοτε προϊόν.
- Δεν είναι σαφώς προσδιορισμένα τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα προσδιορίζουν ότι ένα συνταξιοδοτικό προϊόν, εν προκειμένης ασφαλιστικής εταιρείας, θα είναι ΠΕΣΠ. Τα χαρακτηριστικά αξιολογούνται ως ιδιαιτέρως ευρεία, με αποτέλεσμα να καλύπτουν πολλές περιπτώσεις προγραμμάτων και γι΄ αυτό ο κάθε πάροχος θα υποχρεούται να ζητεί πιστοποίηση του προϊόντος του από την EIOPA.
- Δεν είναι ξεκάθαρο το πώς θα διασφαλίζεται η ποιότητα των προδιαγραφών και των διαδικασιών σε όλα τα επίπεδα – όπως του παρόχου, του γεωμετρικού ρίσκου, της προώθησης και ενημέρωσης των προϊόντων στον υποψήφιο αποταμιευτή κ.ά.
- Ο αρχικός σχεδιασμός προέβλεπε ότι τα ΠΕΣΠ επρόκειτο να τεθούν σε εφαρμογή από το 2021, ωστόσο η Κομισιόν επιτάχυνε τις σχετικές διαδικασίες, θεσμοθετώντας τα νέα προγράμματα ήδη από φέτος. Πρόκειται για εξέλιξη που σε κάθε περίπτωση έπιασε στον… ύπνο ορισμένους ομίλους, αφού πλέον δεν έχουν τον απαιτούμενο χρόνο προετοιμασίας αν θέλουν να μπουν πρώτοι στην εν λόγω αγορά.
Το προφίλ των ΠΕΣΠ
Ας δούμε όμως ποιο είναι το προφίλ των Προαιρετικών Πανευρωπαϊκών Ατομικών Συνταξιοδοτικών Προϊόντων, ποια οφέλη θα έχουν για τους αποταμιευτές, όπως και το πώς θα μπορούν να δράσουν στη νέα αυτή αγορά οι πάροχοι ανάλογων προϊόντων.
Ειδικότερα, τα ΠΕΣΠ:
• Θα δίνουν τη δυνατότητα στους Ευρωπαίους πολίτες να αποταμιεύουν χρήματα οπουδήποτε στην Ευρώπη, ώστε να έχουν πρόσβαση σε συμπληρωματική σύνταξη.
• Θα συμπληρώσουν τα κρατικά, επαγγελματικά και εθνικά ατομικά συνταξιοδοτικά καθεστώτα.
• Θα απελευθερωθούν ιδιωτικά κεφάλαια σε μακροχρόνιο ορίζοντα για επενδύσεις στις υποδομές και στην πραγματική οικονομία.
• Θα αυξήσουν τη ρευστότητα και την αποδοτικότητα των κεφαλαιαγορών.
• Θα τονώσουν την αγορά των ατομικών συντάξεων.
• Βασίζονται στις κεφαλαιαγορές και, κατά συνέπεια, θα οδηγήσουν στη δημιουργία μιας Ένωσης Αγορών Κεφαλαίου.
• Θα ανοίξουν νέες θέσεις εργασίας στον τομέα διαχείρισης αποθεματικών.
• Θα έχουν τα ίδια τυποποιημένα χαρακτηριστικά ανεξάρτητα από τη χώρα στην οποία θα διατίθενται.
• Θα καλύπτουν από ένα ευρύ φάσμα παρόχων, προερχόμενων από funds, επενδυτικά σχήματα, τραπεζικούς ομίλους, ασφαλιστικές εταιρείες και διαχειριστές ενεργητικού.
• Θα μειώσουν το κόστος πρόσβασης των αποταμιευτών σε μέσα κεφαλαιαγοράς.
• Θα εξασφαλίσουν περισσότερες επιλογές στους αποταμιευτές.
• Θα εντείνουν το κλίμα του ανταγωνισμού μεταξύ των παρόχων.
• Θα επιτρέπουν τοποθετήσεις μέσω μιας ασφαλέστερης βάσης επενδυτικής επιλογής.
• Θα επιλέγουν με διαφορετικά κριτήρια σε ό,τι αφορά τη σχέση κινδύνου – απόδοσης.
• Θα εξασφαλίζουν την ορθή και σε βάθος ενημέρωση των αποταμιευτών για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους με βάση τα χαρακτηριστικά κάθε προϊόντος.
• Θα δίνουν τη δυνατότητα στους αποταμιευτές να αλλάζουν παρόχους, διασυνοριακά, όσο και εντός συνόρων της χώρας όπου απασχολούνται, μετά την πάροδο κατ΄ ελάχιστον μιας πενταετίας από την υπογραφή της σύμβασης ή από την πιο πρόσφατη τροποποίηση αυτής, με ανώτατο όριο χρέωσης για κάθε αλλαγή.
• Θα δίνουν τη δυνατότητα στον αποταμιευτή να διατηρεί τον πάροχό του ακόμη κι αν αποφασίσει να αλλάξει χώρα εγκατάστασης εντός Ε.Ε.
• Θα επιτρέπουν στους παρόχους να αναπτύσσουν προγράμματα συνταξιοδότησης σε περισσότερα του ενός κράτη-μέλη και να συγκεντρώνουν στοιχεία ενεργητικού εξασφαλίζοντας οικονομίες κλίμακος. Για το σκοπό αυτόν θα κάνουν χρήση ειδικής πιστοποίησης.
• Θα επιτρέπουν στους παρόχους με τη χρήση ψηφιακών μέσων να αναζητούν αποταμιευτές σε όλη την Ε.Ε.
• Θα προβλέπουν εναλλακτικές αποπληρωμής του αποταμιευτή στη λήξη κάθε προγράμματος.
Πηγή: Ασφαλιστικό Marketing Μαιου 2019
