Είναι 10:20 μ.μ. – και είσαι ακόμη στο γραφείο. Από στιγμή σε στιγμή, το συνεργείο καθαρισμού θα πιάσει δουλειά και η ηλεκτρική σκούπα θα πάρει μπρος με αποτέλεσμα να είσαι αναγκασμένος να φορέσεις ακουστικά για να μπορείς να ακούσεις τον εαυτό σου να σκέφτεται. Η γυναίκα σου τηλεφωνεί και σε ρωτάει αν θα πρέπει να σε περιμένει. «Φεύγω σε πολύ λίγο», της απαντάς, χαζεύοντας την κενή οθόνη. Δεν έχεις παράγει τίποτα σημαντικό εδώ και ώρες. Όμως, για λόγους που δεν μπορείς να καταλάβεις, είναι αδύνατο να φύγεις. Ακόμη και τώρα, η απάντηση μοιάζει τόσο κοντά. Αν η εργασία σου περιλαμβάνει δημιουργική σκέψη, είναι σίγουρο ότι θα έρθεις αντιμέτωπος με τέτοιες στιγμές – στιγμές που νιώθεις κολλημένος.
Ίσως δεν είσαι σίγουρος για το πώς να ξεκινήσεις ένα project, να απαντήσεις ένα e-mail πελάτη, ή να φτιάξεις τη δομή μίας παρουσίασης. Προσπαθείς να είσαι παραγωγικός, όμως όσο και να στριφογυρίζει το πρόβλημα στο μυαλό σου, καταλαβαίνεις ότι πέφτεις πάνω στα ίδια εμπόδια. Όταν συμβαίνει αυτό, μία συνηθισμένη αντίδραση είναι να διπλασιάσεις την προσπάθειά σου. Όμως τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών μας λένε κάτι διαφορετικό. Παρά το γεγονός ότι η τριβή παίζει ρόλο, όταν πρόκειται για δημιουργικές λύσεις, η… πεισματική επιμονή μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Είναι αστείο αυτό που συμβαίνει όταν σκέφτεσαι ένα πρόβλημα. Όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνεις να το συζητάς, τόσο περιορίζεται η προσοχή σου. Χάνεις τη μεγάλη εικόνα και μένεις προσκολλημένος στις λεπτομέρειες. Και όσο περισσότερο προσπαθείς, τόσο πιο απίθανο είναι να κατεβάσεις απροσδόκητες και καινοτόμες ιδέες. Σε αυτό το σημείο είναι που οι προσπάθειές σου αποδίδουν ολοένα και λιγότερο. Τι μπορείς να κάνεις; Οι έρευνες δείχνουν πως όταν βρίσκεσαι σε αδιέξοδο, είναι συνήθως αποτελεσματικό να χρησιμοποιήσεις την ψυχολογική απόσταση σαν εργαλείο. Στρέφοντας προσωρινά την προσοχή σου μακριά από ένα πρόβλημα, την αφήνεις να διαχυθεί, απελευθερώνοντας την ηρεμία του νου. Είναι το σημείο που ξαφνικά κάνουν την εμφάνισή τους χαλαρές συνδέσεις, καθιστώντας πιο πιθανές τις δημιουργικές σκέψεις. Είναι δυνατό να καρπαζωθούμε τα οφέλη της ψυχολογικής απόστασης στην καθημερινή μας εργασία. Ακολουθούν τρεις πρακτικές που μπορούν να βοηθήσουν:
1. Δυσκολεύεσαι για πάνω από 15 λεπτά; Ασχολήσου με κάτι άλλο. Όταν αφήνουμε ένα πρόβλημα, η αντίληψή μας διευρύνεται. Αυτό εξηγεί γιατί βρίσκουμε τόσες πολλές λύσεις σε περίεργα μέρη, όπως στο ντους, κατά την επιστροφή στο σπίτι, ή στο γυμναστήριο. Μεταστρέφοντας την προσοχή μας σε μία άσχετη ενασχόληση, μας δίνεται η δυνατότητα επώασης, ενός όρου που οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν για να περιγράψουν την ασυνείδητη σκέψη. Μελέτες δείχνουν ότι μετά από μία σύντομη απόσπαση της προσοχής, οι άνθρωποι βρίσκουν πιο δημιουργικές λύσεις για ένα πρόβλημα, σε σχέση με αυτούς που αφιερώνουν τον ίδιο χρόνο εστιάζοντας με προσήλωση σε αυτό.
2. Για τα ζητήματα που απαιτούν δημιουργική σκέψη, αφιέρωσε πολλαπλά χρονικά διαστήματα επί σειρά ημερών. Συχνά, ο πιο παραγωγικός τρόπος για την επίλυση ενός προβλήματος είναι να εναλλάσσεσαι μεταξύ του να το σκέφτεσαι πολύ βαθιά και του να στρέφεις επίτηδες την προσοχή σου αλλού. Αντί να αφιερώνεις συνεχόμενο και πολύ χρόνο σε ένα δημιουργικό project, κάν’ το σε μικρότερα και συχνότερα διαστήματα.
3. Χρησιμοποίησε σωστά τις στιγμές που το μυαλό σου «περιπλανιέται». Οι δημιουργικές λύσεις σπάνια προκύπτουν όταν είμαστε στο γραφείο, και γι’ αυτόν το λόγο ίσως είναι χρήσιμο να κρατάς μία λίστα με «προβλήματα σκέψης» στην οποία θα απευθύνεσαι όταν είσαι στο δρόμο. Ρίξε μια ματιά στη λίστα σου πριν ξεκινήσουν τα διαστήματα που το μυαλό σου «περιπλανιέται», όπως όταν βγαίνεις για ένα σάντουιτς ή κινείται ανάμεσα σε συναντήσεις. Ένα νέο πλαίσιο μπορεί να οδηγήσει σε μια φρέσκια αντίληψη.
*Ο Ron Friedman, Ph.D. είναι ιδρυτής του ignite80, μίας συμβουλευτικής εταιρείας που βοηθά τους ηγέτες να δημιουργήσουν ακμάζουσες επιχειρήσεις και συγγραφέας του βιβλίου «The Best Place to Work: The Art and Science of Creating an Extraordinary Workplace».
