Η κλιματική αλλαγή είναι πλέον εδώ. Αποτελεί μία πραγματικότητα την οποία θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε καθώς επηρεάζει σε πολλά επίπεδα την καθημερινότητά μας.
Η καταστροφή που έχει προκαλέσει αθροιστικά για πολλά χρόνια ο άνθρωπος στο φυσικό περιβάλλον ευθύνεται για τα ακραία καιρικά φαινόμενα που πλέον σημειώνονται και στην Ελλάδα – όπως οι θυελλώδεις άνεμοι και οι πλημμύρες – αλλά και για την αύξηση της θερμοκρασίας και της ξηρασίας που οδηγούν σε πυρκαγιές μεγαλύτερης έκτασης και ισχύος σε σχέση με το παρελθόν.
To 2022, η δεύτερη επικαιροποιημένη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα (IPCC) μας υπενθυμίζει για άλλη μια φορά ότι πρέπει να δράσουμε άμεσα αν θέλουμε να μετριάσουμε τις συνέπειες της αλλαγής του κλίματος. Η συγκεκριμένη έκθεση εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στις κοινωνίες και τα οικοσυστήματα, επισημαίνοντας ότι το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού είναι άκρως ευάλωτο στις συνέπειες από την άνοδο της θερμοκρασίας της γης.
Στο πρόσφατο παρελθόν, έχουμε δει και στην Ελλάδα να καταγράφονται ακραία φαινόμενα όπως το 2019 οι θυελλώδεις άνεμοι στη Χαλκιδική, η πλημμύρα στη Μάνδρα το 2017 αλλά και το καλοκαίρι του 2021 οι μεγάλες φωτιές στη Βόρεια Εύβοια και την Αττική.
Σύμφωνα με τον επιστημονικό υπεύθυνο του Climpact και διευθυντή του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), κ. Νίκο Μιχαλόπουλο, η θερμοκρασία στην Ελλάδα μπορεί να αυξηθεί έως το τέλος του αιώνα κατά 2,5 με 5 βαθμούς Κελσίου. Ειδικότερα από την δεκαετία του ’90 και μετά, ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας στη Μεσόγειο επιταχύνεται κατά 2 με 3 φορές περισσότερο απ’ ό,τι συμβαίνει στον υπόλοιπο κόσμο με αποτέλεσμα η περιοχή να οδεύει προς ένα κλίμα πιο ξηρό και πιο θερμό με σημαντικές επιπτώσεις στην αλιεία και τη γεωργία και κατ’ επέκταση τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.
Ανάκαμψη και ανθεκτικότητα πάνε μαζί
Η έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) έχει ένα φωτεινό σημείο. Από αυτό πρέπει να πιαστούμε και σε αυτό πρέπει να επενδύσουμε χρόνο και χρήμα: Μπορούμε να πετύχουμε τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού και να περιορίσουμε την αύξηση της πλανητικής θερμοκρασίας στον 1,5° C, αλλά πρέπει να δράσουμε τώρα. Και εδώ είναι που πρέπει ο καθένας να σκεφτεί την ατομική του ευθύνη (από την ανακύκλωση μέχρι τη με μέτρο χρήση του νερού και της ενέργειας) αλλά και τη συλλογική μας ευθύνη σε επίπεδο φορέων, κοινωνίας και κράτους.
Η ασφάλιση δίχτυ ασφαλείας
Το μέγεθος των καταστροφών που σημειώνονται στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό καταδεικνύουν για άλλη μία φορά ότι σε περιπτώσεις ακραίων φαινομένων ο κρατικός μηχανισμός εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να αποκαταστήσει τις ζημιές και να επαναφέρει τις κοινωνίες και τις τοπικές οικονομίες στην πρότερή τους κατάσταση. Και αυτή είναι μία εξαιρετικά σημαντική παράμετρος η οποία θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στο σχεδιασμό λύσεων. Η ιδιωτική προστασία, η ιδιωτική ασφάλιση μέσα από καλύψεις που αφορούν τα σπίτια, τις επιχειρήσεις, τον πρωτογενή τομέα για ζημιές από πλημμύρες, φωτιές, ξηρασία, θυελλώδεις ανέμους κ.ο.κ. είναι πλέον εκ των πραγμάτων αναγκαίο μέρος της εξίσωσης της βιωσιμότητας των τοπικών κοινωνιών.
Η κλιματική αλλαγή απαιτεί είτε ιδιωτικά είτε μέσα από συμπράξεις του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα να υπάρχει μετριασμός του κινδύνου, ώστε να είναι εφικτό στις περιοχές που πλήττονται από καταστροφές οι άνθρωποι να συνεχίζουν να ζουν και να εργάζονται εκεί. Αν μεγάλο ποσοστό των σπιτιών και των επιχειρήσεων σε μία περιοχή είναι ασφαλισμένο για πυρκαγιά και σημειωθεί μία φωτιά που προκαλέσει μεγάλες ζημιές σε οικίες, καταστήματα, καλλιέργειες, μονάδες ζωικής παραγωγής κ.ο.κ. οι κάτοικοι θα μπορέσουν πολύ γρήγορα να ορθοποδήσουν. Τα σπίτια και οι επιχειρήσεις θα ξαναχτιστούν. Η αποκατάσταση των ζημιών θα προέλθει από την ασφαλιστική αγορά και όχι από τον οικογενειακό τους προϋπολογισμό.
Βάσει των στοιχείων που καταγράφει η ΕΑΕΕ σε σχέση με τις φυσικές καταστροφές, η ασφαλιστική αγορά στις πυρκαγιές του Ιουλίου – Αυγούστου 2021 κατέβαλε στους ασφαλισμένους της αποζημιώσεις ύψους 38,5 εκατ. ευρώ, στην καταιγίδα Ιανός το 2020, 30,9 εκατ. και στη μεγάλη πυρκαγιά στη Δυτική Αττική το 2017 έδωσε σε αποζημιώσεις 36 εκατ. ευρώ. Σε μια εποχή αλλαγών, η πρόκληση είναι να επαναπροσδιορίσουμε τη στρατηγική προστασίας μας τόσο σαν ιδιώτες-πολίτες, λαμβάνοντας ιδιωτικά μέτρα προστασίας, ασφάλειας και ασφάλισης αλλά και σαν κράτος, συμβάλλοντας στον περιορισμό του κινδύνου και την ενημέρωση για την κλιματική κρίση.
