Τα τελευταία χρόνια καταγράφονται φυσικές καταστροφές με μεγαλύτερη σφοδρότητα και συχνότητα που οδηγούν, πέρα από τις ανθρώπινες απώλειες, και σε μεγάλες οικονομικές ζημίες τις τοπικές κοινότητες.
Σε κάθε περίπτωση το ζήτημα που εγείρεται είναι πώς θα καταστεί εφικτό να υπάρξει άμεσα επιστροφή στην κανονικότητα και την παραγωγικότητα στις περιοχές που έχουν πληγεί. Τα τελευταία 5-6 χρόνια στην Ελλάδα έχουν σημειωθεί σοβαρές καταστροφές με ανθρώπινα θύματα. Η τελευταία είναι αυτή στη Θεσσαλία λόγω της κακοκαιρίας Daniel:
(Το κείμενο δημοσιεύτηκε στον «Οδηγό Ασφάλισης» της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ σε συνεργασία με το περιοδικό Ασφαλιστικό Marketing “am” – ρεπορτάζ της Βίκυς Γερασίμου)
Πλημμύρα στη Μάνδρα
Στις 15 Νοεμβρίου του 2017 στην Μάνδρα εκδηλώνεται φαινόμενο έντονης βροχόπτωσης που οδηγεί σε μία από τις μεγαλύτερες πλημμύρες που έχει σημειωθεί στην ιστορία της Αττικής. Στη Μάνδρα πέφτει μέσα σε επτά ώρες ποσότητα βροχής που αντιστοιχεί στη περιοχή μέσα σε μία χρονιά και εν συνεχεία ακολουθούν πλημμύρες και χείμαρροι που οδηγούν σε μεγάλες καταστροφές και σε ανθρώπινες απώλειες. Το φαινόμενο παρουσίασε μεγάλη ένταση στη Δυτική Αττική και κυρίως σε Μάνδρα, Νέα Πέραμο, Μαγούλα και Ελευσίνα όπου συνολικά 25 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Ταυτόχρονα μεγάλες ζημιές έγιναν σε επιχειρήσεις, σπίτια και δημόσιες υποδομές. Στο πόρισμα για ότι συνέβη στην περιοχή που καταρτίζεται από την αρμόδια εισαγγελέα Σ. Παπαγεωργακοπούλου γίνεται αναφορά σε “πλήρη ανυπαρξία μέτρων αντιπλημμυρικής
προστασίας αλλά και έλλειψη έργων ορεινής υδρονομίας” και αποδίδονται βαρύτατες ευθύνες στην περιφέρεια Αττικής και τους δήμους. Επίσης τέσσερα χρόνια μετά την πλημμύρα, δικαστική απόφαση αποζημιώνει οικογένεια 29χρονου θύματος καταδικάζοντας το δημόσιο για εγκληματικές παραλείψεις των αρμοδίων υπηρεσιών του. Ειδικότερα καταλόγισε παραλείψεις στην Περιφέρεια Αττικής που είχε την ευθύνη υλοποίησης και ολοκλήρωσης των αντιπλημμυρικών έργων στην περιοχή αλλά και στην τότε πολιτική προστασία για τη μη λήψη μέτρων, σύμφωνα με την απόφαση, για την ενημέρωση των ανθρώπων στην περιοχή για την επικινδυνότητα από τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
Στην περίπτωση της πλημμύρας στην Μάνδρα η τότε κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι θα δοθούν 1.000 ευρώ το τετραγωνικό για τις κατοικίες που πρέπει να ανακατασκευαστούν, 500 ευρώ το τετραγωνικό για επαγγελματικούς χώρους που πρέπει να ανακατασκευαστούν και 300 ευρώ το τετραγωνικό για ανακατασκευή αποθήκης. Επίσης στα μέτρα ανακοινώθηκαν 60 ευρώ το τετραγωνικό για εργασίες επιδιόρθωσης κατοικίας, 40 ευρώ το τετραγωνικό για επισκευή επαγγελματικών χώρων και 20 ευρώ το τετραγωνικό για επισκευή αποθήκης. Σε κτίρια μέχρι και 150 τμ το 60% καλυπτόταν από δωρεάν κρατική αρωγή και το 40% με άτοκο δανεισμό. Δόθηκε επίσης έκτακτη ενίσχυση 5.000 ανά νοικοκυριό και 8.000 ανά επιχείρηση. Τα συγκεκριμένα μέτρα μάλιστα είχε ανακοινώσει ο Δημήτρης Τζανακόπουλος, υπουργός Επικρατείας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ τη δεδομένα περίοδο.
Οι αποζημιώσεις που έδωσαν οι ασφαλιστικές εταιρείες έφτασαν σε 12,3 εκατ. ευρώ και αφορούσαν 177 ζημιές σε περιουσίες (κατοικίες, εμπορικά καταστήματα, βιομηχανίες) και 149 οχήματα. Η μέση ζημιά μάλιστα στα κτίρια ανήλθε σε περίπου 65.500 ευρώ.
Η καταστροφική φωτιά στη Δυτική και Ανατολική Αττική
Η πυρκαγιά που εκδηλώθηκε στη Δυτική και Ανατολική Αττική το καλοκαίρι στις 23 Ιουλίου του 2018 άφησε πίσω της 102 νεκρούς και 14.000 στρέμματα καμμένης γης. Η φωτιά λόγω των ανέμων σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα από δασική έκταση κοντά στο Νταού Πεντέλης επεκτάθηκε στις κατοικημένες περιοχές Νέος Βουτζάς και Μάτι. Για τις φωτιές η ασφαλιστική αγορά κατέβαλε 36 εκατ. ευρώ.
Η οικονομική στήριξη των πληγέντων από την πολιτεία ήταν:
- επίδομα 5.000 ευρώ στα πυρόπληκτα νοικοκυριά και 8.000 για επιχειρήσεις
- 1.200 ευρώ από το υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής για την κάλυψη των τηλεπικοινωνιακών αναγκών των πυρόπληκτων
- Επίδομα κάλυψης πρώτων αναγκών ύψους 586 ευρώ και το επίδομα οικοσυσκευής περίπου 5.800 ευρώ
- εφάπαξ ποσό 10.000 ευρώ ολόκληρη τη σύνταξη του θανόντος για όσους τη διακαιούνταν, διορισμό ενός μέλους της οικογένειας στο δημόσιο και εκείνη την περίοδο μηνιαίο επίδομα 1.000 ευρώ ανά προστατευόμενο τέκνο θανόντων.
Περίπου ένα μήνα μετά τη φωτιά η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι δόθηκαν περίπου 1 εκατ. ευρώ έκτακτα βοηθήματα σε συνταξιούχους πυρόπληκτους. 64.300 ευρώ σε ανασφάλιστους υπερήλικες, 19.400 ευρώ σε εργαζόμενους που ανεστάλη η λειτουργία της επιχείρησης που απασχολούνταν, 340.000 ευρώ σε συγγενείς θανόντων και μηνιαίο επίδομα 1.000 ευρώ στα ανήλικα παιδιά οκτώ θανόντων μέχρι να ενηλικιωθούν.
Για τις πυρκαγιές της 23ης Ιουλίου οι ασφαλιστικές εταιρείες κατέβαλαν για 835 ζημιές σε κτίρια και 248 οχήματα 36 εκατ. €. Η μέση ζημία στις ασφαλίσεις περιουσίας ανήλθε σε 41.294 €.
“Υπερκυτταρική” καταιγίδα στην Χαλκιδική
Η καταιγίδα που έπληξε περιοχή της Χαλκιδικής στις 10 Ιουλίου του 2019 χαρακτηρίστηκε από τους μετεωρολόγους ως υπερκυτταρική, καθώς αναπτύσσεται κατακόρυφα και οριζόντια και δημιουργεί ισχυρότατους ανέμους. Υπολογίζεται μάλιστα ότι οι στιγμιαίες ριπές των ανέμων έφτασαν τα 12 μποφόρ, δηλαδή 132 χλμ την ώρα.
Η καταιγίδα αν και πολύ σύντομη χρονικά είχε μεγάλη ένταση. Προκάλεσε το θάνατο επτά ανθρώπων και δημιούργησε πολλές υλικές ζημιές σε περιουσίες ιδιωτών.
Οι σφοδροί άνεμοι ξερίζωσαν στέγες, δέντρα και προκάλεσαν μεγάλες ζημιές σε επιχειρήσεις και οικίες. Οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις για το συμβάν έφτασαν τα 4,6 εκατ. ευρώ και αφορούν 1.286 ζημιές σε περιουσίες και οχήματα. Η μέση ζημιά στην περιουσία ανήλθε σε 5.318 ευρώ και στα οχήματα σε 1.375 ευρώ.
Κυκλώνας Ιανός
Το Σεπτέμβριο του 2020 η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία εξέδωσε προειδοποίηση για κακοκαιρία στην Κεντρική και Νότια Ελλάδα με ισχυρές βροχές και πολύ θυελλώδεις ανέμους. Ο μεσογειακός κυκλώνας Ιανός “χτύπησε” τα νησιά της Ζακυνθου και της Κεφαλλονιάς προκαλώντας εκτεταμένες ζημιές και πλημμυρικά φαινόμενα και εν συνεχεία έπληξε σφοδρά περιοχές της Θεσσαλίας και της Μαγνησίας. Περίπου 5.000 επιχειρήσεις και σπίτια υπέστησαν σημαντικές ζημιές, αγροτικές και κτηνοτροφικές μονάδες πλημμύρισαν και οι υποδομές υπέστησαν μεγάλες καταστροφές.
Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη δημιούργησε ένα νέο μηχανισμό αποζημιώσεων λίγες μέρες μετά τον Ιανό και από εκεί δρομολογήθηκαν και οι αποζημιώσεις. Όπως και στις άλλες περιπτώσεις η έκτακτη εφάπαξ ενίσχυση για τους πληγέντες ορίστηκε σε 5.000 ευρώ για τους ανθρώπους που έχουν στην ιδιοκτησία τους ή νοικιάζουν κτίρια σε περιοχή με πλημμύρες και σε 8.000 ευρώ για τις πληγείσες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με όσα
ανακοίνωσε η κυβέρνηση με εντολή του τότε υπ. Εσωτερικών, Π. Θεοδωρικάκου, εκδόθηκαν αποφάσεις που αφορούν στις χρηματοδοτήσεις των ΟΤΑ που έπληξε ο μεσογειακός κυκλώνας. Συνολικά το κράτος είχε δεσμευτεί να δώσει σε επιχορηγήσεις 37 εκατ. ευρώ στις περιοχές που επλήγησαν από τον Ιανό.
Από την άλλη πλευρά οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις έφτασαν τα 30,9 εκατ. και αφορούν 2.453 ζημιές. Από αυτές, 1.400 ζημιές αφορούσαν τις ασφαλίσεις περιουσίας (26,45 εκατ. €), 1.027 ζημιές τις ασφαλίσεις αυτοκινήτων (3,29 εκατ. €) και 26 ζημιές τις ασφαλίσεις σκαφών (1,19 εκατ. €). Σε ότι αφορά τα κτίρια, τις επιχειρήσεις και τα σπίτια η μέση ζημία ήταν 18.895 ευρώ.
Καταστροφικές πυρκαγιές το καλοκαίρι του 2021
Οι φωτιές του καλοκαιριού του 2021 ήταν ένα πρωτόγνωρο φαινόμενο για την Ελλάδα όσον αφορά τη διάρκεια και τη μεγάλη καταστροφή που προκάλεσε. Υπολογίζεται ότι παραδόθηκαν στις φλόγες 1 εκατ. στρέμματα. Πέρα από την τεράστια οικολογική καταστροφή που συντελέστηκε, ήταν τεράστια και η οικονομική ζημία στις περιοχές που εκδηλώθηκε η φωτιά. Στις πυρκαγιές στην Εύβοια, την Αττική, τη Μεσσηνία και την Ηλεία οι παράγοντες που έπαιξαν καθοριστικό ρόλο ήταν πολλοί. Σε αυτούς προσμετρώνται τα πολλά ταυτόχρονα μέτωπα και ο αναγκαστικός κατακερματισμός δυνάμεων, το κενό που καταγράφεται στις δυνάμεις πυρόσβεσης σε επίπεδο ανθρώπινου δυναμικού και μέσων κι στις υψηλές
θερμοκρασίες στο υπέδαφος.
Στις ενισχύσεις που δεσμεύτηκε να δώσει το κράτος περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων: α) στεγαστική συνδρομή έως 150.000 ευρώ για κατοικίες που καταστράφηκαν ή υπέστησαν ζημιές με προκαταβολή ανάλογα με τον βαθμό φθοράς του κτιρίου μέσα από το arogi.gov.gr, β) 691.740 ευρώ μέσω του ΕΛΓΑ για αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην Αχαία, τη Μεσσηνία, την Αρκαδία, τη Λακωνία, την Ηλεία , την Εύβοια και την Αττική, γ) εφάπαξ οικονομική ενίσχυση 6.000 ευρώ σε ανθρώπους που τραυματίστηκαν. Οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις για τις φωτιές του καλοκαιριού του 2021 υπολογίζονται σε 38,5 εκατ. ευρώ. Οι αποζημιώσεις αφορούν 778 ζημιές, εκ των οποίων οι 742 ζημιές είναι για ασφαλίσεις περιουσίας (38,3 εκατ. €), και οι 36 για ασφαλίσεις αυτοκινήτων (200.000 €).
Η μεγάλη πλημμύρα της Θεσσαλίας
H κακοκαιρία Ντάνιελ ήταν ενα ακραίο καιρικό φαινόμενο με ισχυρές βροχοπτώσεις που ξεκίνησε στις 4 Σεπτεμβρίου από το Ιόνιο και “έπνιξε” στην κυριολεξία μεγάλος μέρος του Θεσσαλικού κάμπου. Όπως εξηγεί ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης Αναπληρωτής Καθηγητής -Οικονομολόγος, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης, στο Πολυτεχνείο Κρήτης, οι ζημιές από την καταιγίδα Daniel ήταν τεράστιες στην περιοχή: περισσότερα από 700.000 από τα 5 εκ. στρέμματα του Θεσσαλικού κάμπου καλύφθηκαν με νερό, κτηνοτροφικές μονάδες, γεωργικές υποδομές, συστήματα άρδευσης, εγκαταστάσεις αποθήκευσης και αγροτικός εξοπλισμός καταστράφηκα, το ζωικό κεφάλαιο υπέστη σημαντικές ζημιές και ο εφοδιασμός της αγοράς με τρόφιμα θα στερηθεί πολύ σημαντικές ποσότητες τροφίμων που προέρχονταν από το θεσσαλικό κάμπο. 
Από την πλευρά του κράτους αναμένεται να δοθούν αποζημιώσεις για 20.000 νοικοκυριά. Σε πρώτη φάση έχουν δοθεί σε περίπου 4.300 δικαιούχους περίπου 5.900 στον καθένα και συνολικά 25,6 εκατ. ευρώ.
Εκτιμάται – σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που δημοσίευσε η ΕΑΕΕ ότι η αποζημιώσεις θα ξεπεράσουν τα 372 εκατ. ευρώ. Οι ζημιές που δηλώθηκαν μέχρι σήμερα στην Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος (ΕΑΕΕ) από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, ανέρχονται σε 7.426 (updated στοιχεία).
Όπως εξηγούν οι κ.κ. Διονύσης Μάτσας UW Manager, Property & Engineering και Μαρία Πομόνη, Claims Manager στην HDI Global SE, Hellas η μεγαλύτερη συχνότητα όσον αφορά τις ζημιές από φυσικές καταστροφές σχετίζεται τον κίνδυνο καταιγίδας/πλημμύρας. “Οι δυνατές καταιγίδες μπορούν να είναι καταστροφικές, ειδικά όταν συμβαίνουν σε περιοχές με ανεπαρκείς υδρολογικές υποδομές και προβλήματα στην απορροή των υδάτων. Στην Ελλάδα, αρκετές περιοχές έχουν παρουσιάσει σοβαρά προβλήματα πλημμυρών, όπως η Αθήνα, και η Θεσσαλονίκη. Οι ακατάλληλες υποδομές μπορούν να καταστήσουν τη διαχείριση των πλημμυρών δύσκολη, με σοβαρές επιπτώσεις στις ιδιοκτησίες και την ασφάλεια των πολιτών.
Σύμφωνα με έρευνα που έχει εκπονήσει η Ένωση Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος, μεταξύ των ετών 1993-2018 έχουν καταγραφεί 17 περιστατικά βροχοπτώσεων (συμπεριλαμβανομένων φαινομένων ανεμοστρόβιλου και πλημμύρας), εξαιτίας των οποίων δηλώθηκαν 10.412 ζημιές στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις To συνολικό ποσό απαίτησης να ανέρχεται σε €128,6 εκατ. και τη μέση ζημιά στις €12,3 χιλιάδες. Επίσης για την περίοδο 2019 – 2022 το αντίστοιχο συνολικό ποσό απαίτησης ανέρχεσαι σε €80,0εκατ. Δηλαδή για τα τελευταία 4 χρόνια έχουμε απαιτήσεις ύψους €80εκατ (δηλαδή περίπου €20εκ το χρόνο) ενώ για τα προηγούμενα 25 χρόνια οι απαιτήσεις ανήλθαν στα €128εκατ (δηλαδή περίπου €5εκ το χρόνο).
Άρα έχουμε σωρευτικά για την περίοδο των 30 πρόσφατων ετών 1993 – 2022, σύνολο περί τα €210,0 εκατ. μόνο για βροχοπτώσεις /πλημμύρες. Ενώ, μόνο από το φαινόμενο Daniel έχουμε €600-700 εκατ. Δηλαδή 3 φορές τις συνολικές ζημιές από πλημμύρες των τελευταίων 30 ετών σε ένα συμβάν, γεγονός που καταδεικνύει την κλιματική αλλαγή (μεγαλύτερη συχνότητα και δριμύτητα.) Σίγουρα λοιπόν, με βάση την μέχρι τώρα εμπειρία μας αλλά και τα ανωτέρα στοιχεία οι πλημμύρες σαφώς έχουν μεγαλύτερη συχνότητα στην έγερση απαιτήσεων και συνεπώς οι εταιρείες οφείλουν να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για να προστατευθούν έναντι αυτών των ακραίων φυσικών φαινομένων”.
