του Laurent Doubrovine, Προέδρου, Personal Insurance Committee, Insurance Europe και Επικεφαλής Partnerships & Corporate Business Development, Société Générale Assurances, Γαλλία (δημοσίευση άρθρων σε συνεργασία του insurancedaily.gr με την Insurance Europe)
Η έκθεση Insurance Europe’s Pension Survey 2023 επιβεβαίωσε ότι πάνω από το ένα τρίτο των Ευρωπαίων δεν αποταμιεύουν για τη συνταξιοδότησή τους. Χωρίς επαρκείς αποταμιεύσεις, τα άτομα μπορεί να αντιμετωπίσουν οικονομική ανασφάλεια κατά τη συνταξιοδότηση με αποτέλεσμα μειωμένη ποιότητα ζωής ή αδυναμία να ανταπεξέλθουν στο κόστος υγειονομικής περίθαλψης. Η υπερβολική εξάρτηση από την κοινωνική πρόνοια μπορεί να ασκήσει αδικαιολόγητη πίεση στα δημόσια οικονομικά, ειδικά σε μια περίοδο που αυξάνεται ο δείκτης ‘age dependency ratio’.
Με νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναλαμβάνει καθήκοντα, τώρα είναι καιρός για έναν κριτικό προβληματισμό σχετικά με το πώς μπορεί η Ευρώπη να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κατάστασης.
Η πρόκληση των συντάξεων έχει φτάσει σε κρίσιμη καμπή. Εκτός από τις δημογραφικές αλλαγές και τη φθίνουσα αναλογία ενεργού πληθυσμού προς συνταξιούχους, η αγορά εργασίας υφίσταται βαθιές αλλαγές. Οι μη γραμμικές σταδιοδρομίες γίνονται όλο και πιο συχνές, συνδεδεμένες με τη σαφή στροφή προς οικονομίες πιο προσανατολισμένες στις υπηρεσίες και νέους τύπους απασχόλησης. Οι δημογραφικές αλλαγές σε συνδυασμό με την εξελισσόμενη πραγματικότητα της αγοράς εργασίας έχουν ισχυρό αντίκτυπο τόσο στις συνταξιοδοτικές εισφορές όσο και στη σταθερότητα των πηγών χρηματοδότησης.
Δεν υπάρχει ασημένια σφαίρα για την επίλυση της συνταξιοδοτικής πρόκλησης, επομένως χρειάζεται μια σειρά διαφορετικών μέτρων. Ένα πράγμα είναι ξεκάθαρο: οι άνθρωποι θα πρέπει να αποταμιεύουν περισσότερα για να έχουν ένα άνετο βιοτικό επίπεδο μετά τη συνταξιοδότηση. Ο ασφαλιστικός κλάδος μπορεί να συμβάλει σε αυτόν τον στόχο, καθώς οι ασφαλιστές ζωής είναι σημαντικοί πάροχοι τόσο επαγγελματικών όσο και προσωπικών συντάξεων, συμπληρώνοντας έτσι τις συντάξεις που χρηματοδοτούνται από το κράτος.
Ένα μοναδικό στοιχείο των ασφαλιστικών συνταξιοδοτικών προϊόντων είναι ότι συχνά προσφέρουν στους μελλοντικούς συνταξιούχους μια ελάχιστη εγγύηση επιστροφής, παρέχοντας στους ιδιώτες ηρεμία για το οικονομικό τους μέλλον. Αυτό είναι το κλειδί, επειδή η ασφάλεια και η ασφάλεια είναι η κύρια προτεραιότητα για πολλούς αποταμιευτές συντάξεων, όπως επιβεβαιώθηκε από την Insurance Europe’s Pension Survey που έδειξε ότι αυτό ισχύει για το 44% των ερωτηθέντων. Αυτό ήταν το ίδιο αποτέλεσμα σε παρόμοιες έρευνες που πραγματοποιήθηκαν το 2019 και το 2021.
Πώς να αυξήσετε τον αριθμό των ατόμων που αποταμιεύουν για συνταξιοδότηση;
Ο ρόλος των ασφαλιστών εκτείνεται πέρα από τις απλές προσφορές προϊόντων. Για παράδειγμα, πολλοί ασφαλιστές συμμετέχουν σε εκστρατείες ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης, όπως στοχευμένες προσπάθειες επικοινωνίας, σεμινάρια στο χώρο εργασίας σχετικά με τους κινδύνους καθυστερημένης δράσης και τα οφέλη της αποταμίευσης πρόωρης συνταξιοδότησης. Τέτοιες προσπάθειες είναι ζωτικής σημασίας, καθώς τα αποτελέσματα της έρευνας της Insurance Europe έδειξαν ότι το 14% των ερωτηθέντων ενδιαφέρεται να αποταμιεύσει, αλλά θα χρειαζόταν περισσότερες πληροφορίες για να ξεκινήσει.
Η ψηφιοποίηση προσφέρει επίσης ενδιαφέρουσες προοπτικές. Για παράδειγμα, τα ψηφιακά εργαλεία και οι φιλικές προς τον χρήστη εφαρμογές που προσφέρονται όλο και περισσότερο από τους ασφαλιστές μπορούν να ενθαρρύνουν την αποταμίευση βοηθώντας τους ασφαλισμένους να αξιολογήσουν και να προβλέψουν την οικονομική τους κατάσταση, να θέσουν ρεαλιστικούς στόχους συνταξιοδότησης και να δημιουργήσουν ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα αποταμίευσης.
Οδηγία IORP II
Αν και όλα αυτά είναι ενδιαφέροντα βήματα που μπορούν και πρέπει να κάνουν οι ασφαλιστές, η αντιμετώπιση της συνταξιοδοτικής πρόκλησης απαιτεί επίσης δράση από τις δημόσιες αρχές τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό συμβαίνει κυρίως σε τρεις τομείς: ευαισθητοποίηση, αυτόματη εγγραφή και φορολογικά κίνητρα. Η ευαισθητοποίηση είναι ιδιαίτερα σημαντική. Εδώ, ο στόχος πρέπει να είναι να διασφαλιστεί ότι σε όλη την Ευρώπη, οι πολίτες έχουν πρόσβαση σε ακριβείς και κατανοητές πληροφορίες σχετικά με τα μελλοντικά τους συνταξιοδοτικά δικαιώματα, βοηθώντας τους να κάνουν τις σωστές επιλογές, σύμφωνα με τις δικές τους συνθήκες. Αυτό συμβαίνει ήδη σε λίγες χώρες, αλλά, δυστυχώς, όχι παντού. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να διαδραματίσει έναν ρόλο, ιδίως επισημαίνοντας καλές πρακτικές και ενθαρρύνοντας όλα τα κράτη μέλη να προχωρήσουν.
Δεύτερον, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο εφαρμογής συστημάτων αυτόματης εγγραφής εργαζομένων, όταν αυτό δεν συμβαίνει ακόμη. Πράγματι, υπάρχουν στοιχεία που καταδεικνύουν ότι τα άτομα είναι πιο πιθανό να συμμετάσχουν σε συστήματα συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων όταν εγγράφονται αυτόματα, με τη δυνατότητα να εξαιρεθούν εάν το επιθυμούν. Φυσικά, η εισαγωγή τέτοιων συστημάτων πρέπει να εξεταστεί λαμβάνοντας δεόντως υπόψη την πραγματικότητα των εθνικών συνταξιοδοτικών συστημάτων.
Τέλος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι περισσότεροι άνθρωποι πρέπει να ενθαρρύνονται να αποταμιεύουν για τη συνταξιοδότησή τους και ότι τα επαρκή, στοχευμένα φορολογικά κίνητρα (με τη μορφή φορολογικών εκπτώσεων ή πιστώσεων) μπορούν να συμβάλουν πολύ στην επίτευξη αυτού του στόχου. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επομένως να παροτρυνθούν να διασφαλίσουν ότι διαθέτουν τα κατάλληλα φορολογικά κίνητρα για να ενθαρρύνουν όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από την προσωπική τους κατάσταση, να αποταμιεύουν για τα γηρατειά τους.
Μια πρόσφατη έρευνα GFIA για τα κενά προστασίας, η οποία αξιολόγησε τα κενά ασφαλιστικής προστασίας σε τέσσερις τομείς (συντάξεις, φυσικές καταστροφές, κυβερνοχώρος και συντάξεις) κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το χάσμα είναι υψηλότερο στον τομέα των συντάξεωνκαι ανέρχεται σε 1 τρις USD ανά έτος παγκοσμίως. . Αυτός ο εκπληκτικός αριθμός σημαίνει ότι η πρόκληση θα αντιμετωπιστεί μόνο εάν όλοι οι ενδιαφερόμενοι φορείς – πολίτες, πάροχοι συντάξεων, δημόσιες αρχές – ενώσουν τις δυνάμεις τους και λάβουν τα κατάλληλα μέτρα. Από ευρωπαϊκή προοπτική, ενώ τα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στον τομέα των συντάξεων, είναι πολύ σαφές ότι και το ευρωπαϊκό επίπεδο έχει να διαδραματίσει βασικό ρόλο. Η Insurance Europe ανυπομονεί να συνεργαστεί με τη νέα Επιτροπή, την EIOPA και άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ για να εντοπίσουν από κοινού τις καλύτερες λύσεις σε μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχής μας.
Πανευρωπαϊκό Προσωπικό Συνταξιοδοτικό Προϊόν
Η έκθεση του 2024 του πρώην Ιταλού πρωθυπουργού Ενρίκο Λέτα θίγει πολλά σημαντικά ζητήματα για τον ασφαλιστικό κλάδο. Αξιοσημείωτη μεταξύ των προτάσεών της είναι η θέσπιση ενός «Προϊόντος Αυτόματης εγγραφής Μακροπρόθεσμης Αποταμίευσης στην ΕΕ». Επιπλέον, η έκθεση ασχολείται με τις «υποχρεωτικές» επιδόσεις του Πανευρωπαϊκού Συνταξιοδοτικού Προϊόντος (PEPP) και υποστηρίζει την απλούστευση και τη βελτίωσή του.
Το γεγονός ότι, από την εφαρμογή του κανονισμού PEPP πριν από δύο χρόνια, μόνο ένας πάροχος έχει διαθέσει PEPP στην αγορά της ΕΕ σε περιορισμένο αριθμό κρατών μελών, επιβεβαιώνει τις ανησυχίες που διατύπωσε ο κλάδος σχετικά με την πρακτική σκοπιμότητα του κανονισμού PEPP. Ως εκ τούτου, ο κλάδος προτρέπει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να είναι ρεαλιστές σχετικά με τις δυνατότητες του PEPP ως τρόπο διοχέτευσης αποταμιεύσεων σε όλη την Ευρώπη. Αυτό σημαίνει ότι, για να δούμε το PEPP να αποδίδει καρπούς, θα χρειαστούν ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, αγγίζοντας πολλές πτυχές του κανονισμού. Μεταξύ αυτών των πτυχών είναι: το πολυσυζητημένο ανώτατο όριο χρέωσης του 1%, το οποίο δυσκολεύει τις εταιρείες να προσφέρουν PEPP, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη τις πολλές απαιτήσεις που πρέπει να εκπληρώσουν οι πάροχοι. Επιπλέον, η απαίτηση για τα PEPP να υπερβαίνουν τον πληθωρισμό σε ένα χρονικό πλαίσιο 40 ετών είναι πρακτικά αδύνατο να διασφαλιστεί. Ομοίως, η έλλειψη σαφών και συνεπών εθνικών φορολογικών αποφάσεων για τα PEPP δημιουργεί αβεβαιότητα σχετικά με τα πιθανά εθνικά φορολογικά κίνητρα που προσφέρονται.
Στο πρόσφατο Έγγραφο Προσωπικού της, «Ένα απλό και μακροπρόθεσμο ευρωπαϊκό αποταμιευτικό προϊόν: το μελλοντικό πανευρωπαϊκό συνταξιοδοτικό προϊόν», η EIOPA περιγράφει την επείγουσα ανάγκη για ένα απλό, φορητό και οικονομικά αποδοτικό μέσο συνταξιοδοτικής αποταμίευσης για να γεφυρώσει τα συνταξιοδοτικά κενά της Ευρώπης. Η EIOPA υποστηρίζει ότι μια αναθεωρημένη πολιτική για τα PEPP θα μπορούσε να εξυπηρετήσει αυτόν τον σκοπό, αλλά ταυτόχρονα εντοπίζει βασικές προκλήσεις – πολλές από τις οποίες αντικατοπτρίζουν τις ανησυχίες της βιομηχανίας – όπως το περιοριστικό ανώτατο όριο τελών, οι διασυνοριακές πολυπλοκότητες και η ασυνεπής εθνική φορολογική μεταχείριση.
Για την αντιμετώπιση αυτών των εμποδίων και τη δημιουργία ενός πιο βιώσιμου πλαισίου, η EIOPA προτείνει αρκετές μεταρρυθμίσεις ενόψει της αναθεώρησης του PEPP το 2027. Αυτά περιλαμβάνουν τη συγχώνευση επαγγελματικών και προσωπικών PEPP, την εστίαση στην σχέση ποιότητας-τιμής αντί για την επιβολή αυστηρού ανώτατου ορίου τελών, την εισαγωγή ετικετών PEPP για τα εθνικά προϊόντα, τον εθελοντισμό των εθνικών υπολογαριασμών και τη δυνατότητα μεταφοράς από άλλα προσωπικά συνταξιοδοτικά προγράμματα στο PEPP. Πρόσθετες συστάσεις περιλαμβάνουν την αυτόματη εγγραφή, την εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης συντάξεων και πινάκων εργαλείων και την εναρμόνιση των φορολογικών κανόνων σε όλα τα κράτη μέλη για την ενίσχυση της ελκυστικότητας του προϊόντος.
Προς το παρόν, είναι σαφές ότι χωρίς σημαντικές αλλαγές, το PEPP κινδυνεύει να παραμείνει μια θεωρητική έννοια και όχι μια πραγματικότητα για τους περισσότερους Ευρωπαίους. Ο ασφαλιστικός κλάδος επιθυμεί να συμμετάσχει σε έναν ανανεωμένο διάλογο με την EIOPA, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των υφιστάμενων φραγμών προκειμένου να ενισχυθεί η επάρκεια των συντάξεων για όλους.
