H Εγκύκλιος 462/14-5-2013 της Διεύθυνσης Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης (ΔΕΙΑ) της Τράπεζας της Ελλάδος, σχετικά με την προώθηση ασφαλιστηρίων συμβολαίων από Πιστωτικά Ιδρύματα, είναι πραγματικά μια Εγκύκλιος-έκπληξη, αφού για πρώτη φορά και τόσο περιεκτικά διατυπώνονται, με ύφος «προειδοποίησης» προς τις Διοικήσεις των Τραπεζών, οι διαδικασίες που πρέπει να τηρούνται και δυστυχώς δεν τηρούνται.
Είναι προς τιμήν του νέου Διευθυντή-Επόπτη κ. Σπύρου Ζάρκου, που τόλμησε την έκδοση της Εγκυκλίου αυτής και αναμένουμε την ίδια αποφασιστικότητα και σε άλλα εκκρεμή ζητήματα «διαστρεβλωτικής λειτουργίας» της αγοράς, όπως για παράδειγμα το θέμα των απαράδεκτων δώρων που συνεχίζεται. Είναι προς τιμήν βέβαια και των εκπροσώπων των διαμεσολαβούντων προσώπων και ιδίως του Προεδρείου της νεοσύστατης ΕΑΔΕ, που επαναφέρουν συνεχώς το θέμα της καταχρηστικής άσκησης πίεσης των Τραπεζών προς τους δανειολήπτες.
Με τη γνωστή μου όμως γκρινιάρικη (αλλά ελπίζω εποικοδομητική) προσέγγιση θα προχωρήσω σε δύο παρατηρήσεις και στην συνέχεια θα θέσω ένα πολύ σημαντικό θέμα που δεν αγγίζει η Εγκύκλιος, το θέμα των όρων ασφάλισης.
Παρατήρηση πρώτη: Η Τράπεζα της Ελλάδος με την Εγκύκλιο αυτή δεν καθόρισε τους όρους και τις προϋποθέσεις για την προώθηση ασφαλιστηρίων συμβολαίων από πιστωτικά ιδρύματα, όπως διαβάσαμε σε διάφορα (μη ενημερωμένα;) μέσα, ηλεκτρονικά και μη. Όλα όσα αναφέρει η Εγκύκλιος ισχύουν για χρόνια και, λόγω της καταστρατήγησής τους και των συνεχών διαμαρτυριών δανειοληπτών και διαμεσολαβούντων, ήρθε η Τράπεζα της Ελλάδος να υπενθυμίσει στις Τράπεζες «να εφαρμόζουν τη νομοθεσία και να τηρούν την αρχή της καλής πίστης». Επαναλαμβάνουμε, θετικότατη ενέργεια, αλλά δεν είναι νέοι όροι και νέες προϋποθέσεις.
Παρατήρηση δεύτερη: Επειδή πάντα πρέπει να είμαστε και λίγο καχύποπτοι, ας προσέξουν οι Ασφαλιστικοί Διαμεσολαβητές μήπως η ικανοποίηση των δίκαιων αιτημάτων τους σχετικά με την λειτουργία των Τραπεζών μέσω της Εγκυκλίου αυτής, είναι η απαρχή άμεσης έκδοσης και άλλων Εγκυκλίων από την Τράπεζα της Ελλάδος, με το περιεχόμενο των οποίων δεν είναι και τόσο σύμφωνοι. Η ΔΕΙΑ όμως θα μπορεί να επικαλεστεί ότι «βάζω τάξη στην αγορά, όπως έκανα άλλωστε και με τις Τράπεζες».
Και τώρα θέλω να θέσω το πολύ σημαντικό, κατά την άποψή μου βέβαια, θέμα των όρων ασφάλισης, που δεν αγγίζει η Εγκύκλιος. Θα ήθελα δε, την τοποθέτηση επ΄αυτού, τόσο των Ασφαλιστικών Εταιρειών όσο και των Διαμεσολαβούντων. Γνωρίζω ότι η ΔΕΙΑ δεν τοποθετείται δημοσίως, αλλά παρακαλώ να ασχοληθεί με το θέμα.
Πριν από μερικές μέρες επισκέφθηκε φίλος μου μεγάλη τράπεζα (από τις δυο-τρεις που αγοράζουν, ανακεφαλαιοποιούνται και συνεχίζουν), διακανόνισε κάποιες οφειλές του και υπέγραψε νέο δάνειο, διάρκειας 20 ετών. Του δήλωσαν ότι θα τον ασφαλίσουν για την αποπληρωμή του δανείου σε περίπτωση Θανάτου και ΜΟΑ. Το δέχθηκε, το ήθελε, δεν τον πίεσαν. Όμως δεν συμπλήρωσε οποιαδήποτε «αίτηση ασφάλισης», δεν του ζήτησαν να υπογράψει οποιοδήποτε «ιατρικό ιστορικό», ούτε εκείνη την κλασσική γενική ερώτηση που συναντούμε σε διάφορες Τράπεζες «πάσχετε από κάτι;». Παραξενεύτηκε αλλά δεν ρώτησε, νόμισε ότι η ασφάλιση θα ακολουθήσει.
Λίγες μέρες αργότερα έλαβε το αντίγραφο της δανειακής του σύμβασης, τον κατάλογο των δόσεων (ατέλειωτες του φάνηκαν…) και μαζί έλαβε και το «Πιστοποιητικό Ασφάλισης» που τον ενημέρωνε ότι είχε ενταχθεί σε συγκεκριμένο Ομαδικό Συμβόλαιο για την αποπληρωμή του εκάστοτε υπολοίπου του δανείου του και του γνώριζε το μηνιαίο ασφάλιστρο. Μαζί επισυναπτότανε και ένα φύλλο με τους Γενικούς όρους. Μελέτησε το Πιστοποιητικό και τους όρους και όλα τα βρήκε εντάξει, εκτός από την εξής εξαίρεση:
«Εξαίρεση Προϋπαρχουσών Ασθενειών: Η ασφάλιση δεν ισχύει στην περίπτωση που η ολική ανικανότητα, η απώλεια ζωής ή η νοσηλεία του ασφαλισμένου οφείλεται σε σωματική βλάβη ή ασθένεια προγενέστερης της ασφαλίσεως».
Λογικό ακούγεται και αποτελεί θεμελιώδη κανόνα στην ασφαλιστική επιστήμη. Με μια σημαντική διαφορά όμως. Όταν οι «προϋπάρχουσες» αποκρύπτονται από τον ασφαλιζόμενο την στιγμή της ασφάλισης ή όταν δεν έχει λήξει η περίοδος αναμονής. Σε κάθε άλλη περίπτωση ή οι συγκεκριμένες παθήσεις εξαιρούνται στο ασφαλιστήριο ή καλύπτονται με επασφάλιστρο ή ο πελάτης δεν γίνεται αποδεκτός και δεν ασφαλίζεται. Σε όλες τις περιπτώσεις όμως, ο Πελάτης γνωρίζει αν είναι ασφαλισμένος ή όχι και από πότε. Επίσης, γνωρίζει και επιλέγει αν θα πληρώσει επασφάλιστρα ή όχι.
Στην περίπτωση του φίλου μου έχουμε τα εξής: α) δεν ρωτήθηκε αν πάσχει από κάτι ή όχι και συνεπώς δεν τίθεται θέμα απόκρυψης, β) δεν υπάρχει περίοδος αναμονής και συνεπώς η εξαίρεση υφίσταται και για τα 20 χρόνια της διάρκειας του δανείου, γ) δεν του δόθηκε η επιλογή του επασφαλίστρου για την κάλυψη Προϋπαρχουσών.
Σημαντικό επίσης είναι το γεγονός ότι η αοριστία και η γενικότητα της διατύπωσης της εξαίρεσης μπορεί εν δυνάμει να την καταστήσει κυρίαρχη αιτία μη πληρωμής αποζημίωσης σε πληθώρα περιπτώσεων, αφού με την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης αποκαλύπτεται ότι πάμπολες ασθένειες «προϋπάρχουν» στον οργανισμό του ανθρώπου, αλλά δεν εκδηλώνονται σε όλους. Η εξαίρεση αναφέρεται σε «προγενέστερη ασθένεια» και όχι σε «ασθένεια που είχε εκδηλωθεί προγενέστερα».
Εντύπωση επίσης, προκαλεί το γεγονός των ασφαλίστρων. Δεν έχει σημασία αν είναι μικρό ή μεγάλο το μηνιαίο ποσό. Σημασία έχει ότι εισπράττονται με πιθανότατα μη καταβολής αποζημίωσης σε πολλές περιπτώσεις, λόγω της εξαίρεσης. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει πολύ επιβαρυμένη υγεία από συνδυασμό παθήσεων, τότε, αν δεν πάθει ατύχημα, δεν πρόκειται να αποζημιωθεί. Αν πάλι πάσχει από μία σοβαρή ασθένεια, τότε πολλές άλλες ασθένειες που θα εκδηλωθούν μετά την ασφάλιση μπορεί να αποδοθούν στην προϋπάρχουσα. Για να γίνω λίγο μακάβριος, η συγκεκριμένη ασφαλιστική εταιρεία αρχίζει να εισπράττει ασφάλιστρα ακόμα και από έναν βαριά άρρωστο, έναν ετοιμοθάνατο, εν γνώσει της ότι δεν θα καταβάλει αποζημίωση!
Ίσως κάποιοι μιλήσουν για τη διαφορά ατομικών και ομαδικών ασφαλίσεων. Την γνωρίζω, αλλά εδώ δεν έχουμε «ελαστικότερο underwriting» λόγω ομαδικού, εδώ δεν υπάρχει underwriting. Και όταν δεν υπάρχει underwriting (π.χ. ομαδικά εργαζομένων) τότε δεν μπορεί να μπαίνει μια γενική εξαίρεση και ταυτόχρονα να εισπράττεις ασφάλιστρα.
Τέλος, ας θυμηθούμε ότι είναι μια ασφάλιση που έγινε από την Τράπεζα (στην λογική της υποχρεωτικής ασφάλισης) στην συνεργαζόμενη ασφαλιστική εταιρεία, για την αποπληρωμή του δανείου προς την ίδια την τράπεζα, όχι για να εισπράξει ο ασφαλισμένος. Ποια έννοια έχει η εξαίρεση αυτή; Η λογική του ομαδικού, με ένα ελάχιστα υψηλότερο ασφάλιστρο για όλους, έλυνε και το πρόβλημα των προϋπαρχουσών. Αν δεν το λύνει, τότε δεν έχει νόημα να ασφαλιστεί υποχρεωτικά κάποιος, να πληρώνει ασφάλιστρα και η οικογένειά του να εξακολουθήσει να χρωστάει το δάνειο.
Συνεπώς, αγαπητή ΔΕΙΑ, πέρα από τις διαδικασίες που ορθά υπενθυμίσατε στις Διοικήσεις των Τραπεζών, θα έπρεπε να ασχοληθείτε τώρα και με τους όρους των ασφαλιστηρίων συμβολαίων μέσω των οποίων ασφαλίζουν τους δανειολήπτες και ιδιαίτερα των ομαδικών. Γιατί ο φίλος μου, βρήκε τον χρόνο και διάβασε το Πιστοποιητικό Ασφάλισης. Πόσες χιλιάδες άλλοι δανειολήπτες δεν το έχουν διαβάσει και είναι βέβαιοι ότι, αφού τους ασφάλισε η Τράπεζα και μάλιστα χωρίς να ρωτήσει για την υγεία τους, τότε θα αποπληρωθεί το δάνειό τους όταν πεθάνουν; Αν το γνώριζαν ότι δεν θα αποπληρωθεί, λόγω π.χ. της υπέρτασης που έχουν σήμερα, τότε ίσως να φρόντιζαν να εξασφαλίσουν αλλιώς τα παιδιά τους.