Σε συνέχεια του πρώτου μέρους του άρθρου “Τράπεζες 2008-2014. Η πλήρης ανατροπή. Επιπτώσεις στην Ασφαλιστική Αγορά.” ακολουθεί το δεύτερο μέρος που αφορά στις σχέσεις τους με την Ασφαλιστική Αγορά.
Το σημερινό τραπεζικό ολιγοπώλιο μεταφέρεται αναγκαστικά και στην ασφαλιστική αγορά. Τα δεδομένα είναι αδιαμφισβήτητα. Όταν άνω του 90% των τραπεζικών εργασιών μιας χώρας, μιας ολόκληρης εθνικής οικονομίας, πραγματοποιείται από τέσσερις τράπεζες (Εθνική, Πειραιώς, Alpha Bank και Eurobank), τότε η επίπτωση στον ασφαλιστικό τομέα είναι πασιφανής. Δεν μιλάμε για κλασικό bancassurance, το οποίο έχει τη θέση του σε κάθε ευρωπαϊκή οικονομία, στο πλαίσιο όμως μιας πλήρως ανταγωνιστικής τραπεζικής αγοράς. Μιλάμε για πελατολόγιο που καλύπτει το σύνολο των κατοίκων αυτής της χώρας, συγκεντρωμένο σε τέσσερις τράπεζες.
Ποιος επιχειρηματίας (άρα και ποια από τις τέσσερις αυτές τράπεζες) δεν θα απευθυνθεί στο πελατολόγιό του για την πώληση προϊόντων; Ποιος θα εμποδίσει την τράπεζα να μιλήσει στον κάθε πελάτη της, έναν προς έναν, για συνταξιοδοτικά προγράμματα; Ποιος θα την εμποδίσει να προσφέρει προγράμματα υγείας; Όλα, η υποδομή, το θεσμικό πλαίσιο, οι πιστοποιήσεις, οι συνεργασίες, έχουν ολοκ ληρωθεί και η «σκοτεινή περίοδος» αμφισβήτησης της φερεγγυότητας των τραπεζών παρέρχεται. Η δε εποπτεία της ασφαλιστικής αγοράς, άρα και η μόνη υπεύθυνη να διαμορφώνει κανόνες, να θέτει διαδικασίες και να κρίνει καταστάσεις έχει ανατεθεί στον ίδιο τον τραπεζικό τομέα, στην Τράπεζα της Ελλάδος. Ολιγοπώλιο λοιπόν στην τραπεζική αγορά (που όσο οι τέσσερις τράπεζες ανήκουν στο ΤΧΣ, ουσιαστικά έχουμε μονοπώλιο, όχι ολιγοπώλιο!), γιατί όχι και στην ασφαλιστική αγορά; Τα συνεχή δημοσιεύματα περί stress test των ασφαλιστικών, η μη δημοσίευση στοιχείων, η συνεχώς διατυπούμενη άποψη ότι λόγω Solvency II δεν θα μπορέσουν να ανταποκριθούν πολλές ασφαλιστικές εταιρείες (όχι απαραιτήτως οι μικρότερες), οι επιπτώσεις της Βασιλείας ΙΙ ως προς την κατεύθυνση της απαλλαγής των τραπεζών από θυγατρικές μη τραπεζικών εργασιών, όλα οδηγούν στην προετοιμασία της αγοράς και της κοινής γνώμης για δραματική μείωση και του αριθμού των ασφαλιστικών εταιρειών.
Θα ήταν χρήσιμο να διευκρινίσουμε μια φαινομενική αντίφαση, την οποία μπορεί να εντοπίσει ο αναγνώστης. Από τη μια αναφέρουμε την αναμενόμενη εφόρμηση του τραπεζικού τομέα στην ασφαλιστική αγορά και από την άλλη μιλάμε για την απαλλαγή των τραπεζών από θυγατρικές ασφαλιστικές εταιρείες. Δεν υπάρχει αντίφαση, άλλο η μετοχική-ιδιοκτησιακή σχέση που συνεχώς θα μειώνεται ή θα εκμηδενιστεί και άλλο η αξιοποίηση των πελατολογίων για προώθηση ασφαλιστικών προγραμμάτων. Το θέμα έχει οριστικώς λυθεί και κάθε τράπεζα μπορεί να είναι (με ελάχιστες προϋποθέσεις) ασφαλιστικός διαμεσολαβητής με αποκ λειστικές ή μη συνεργασίες. Τα μοντέλα είναι πολλά και άκρως αποδοτικά.
Οι συνεργασίες σήμερα, μεταξύ των τεσσάρων συστημικών τραπεζών και των ασφαλιστικών επιχειρήσεων έχουν ως εξής:
- Εθνική Τράπεζα: με τη θυγατρική της Εθνική Ασφαλιστική.
- Eurobank: με τις θυγατρικές της Eurolife ERB Ζημιών και Eurolife ERB Ζωής, αλλά και μέσω της ERB Ασφαλιστικές Υπηρεσίες Α.Ε.Μ. Α.
- Alpha Bank: με την AXA, τη θυγατρική της Alpha Life Α. Α.Ε.Ζ., αλλά και μέσω της Alpha Ασφαλιστικές Πρακτορεύσεις Α.Ε.
- Πειραιώς: με την ERGO για τις ασφαλίσεις κατά ζημιών και την ING για τις ασφαλίσεις Ζωής για ανάπτυξη εργασιών bancassurance, αλλά και μέσω της Πειραιώς Μεσίτες Ασφαλίσεων και της Πειραιώς Πρακτορειακή.
Επίσης, η Τράπεζα Αττικής συνεχίζει μέσω της Attica Bancassurance Agency S. A. συνεργαζόμενη με την Generali, η Γενική Τράπεζα (που ανήκει πλέον στον Όμιλο της Πειραιώς) συνεχίζει με ING, AIG και Ατλαντική Ένωση, ενώ η Citibank (που αποχωρεί βέβαια μεταβιβάζοντας το πελατολόγιο στην Alpha Bank) με την AIG και τη MetLife κ.λπ. Οι ασφαλιστικές συνεργασίες όμως αυτών των τραπεζών αφενός είναι «προσωρινές» (π.χ. τι θα γίνει με τη Γενική; Πού θα πάει το χαρτοφυλάκιο της Citibank;) και αφετέρου μικρό ποσοστό ως προς το σύνολο της αγοράς. Είναι σαφές ότι οι αποφάσεις των τραπεζών είναι αυτές που οδηγούν τις εργασίες προς συγκεκριμένο, μικρό ή μεγαλύτερο, αριθμό ασφαλιστικών εταιρειών. Η ιδιοκτησιακή σχέση, μικρή σημασία έχει. Συγκριτικά, πριν από δέκα ή δεκαπέντε χρόνια, η ροή των ασφαλιστικών εργασιών από τις τράπεζες είχε πολύ μεγαλύτερη διασπορά. Η κατάσταση στην τραπεζική αγορά επηρεάζει με άμεσο τρόπο, ίσως όχι τα συνολικά μεγέθη της ασφαλιστικής αγοράς, σίγουρα όμως τα επιμέρους μεγέθη των εταιρειών. Επίσης, επηρεάζει με έντονο και άμεσο τρόπο και το χώρο της ασφαλιστικής διαμεσολάβησης.
Για να θυμηθούμε απλώς, αναφέρουμε ότι το 2008 υπήρχαν ακόμα οι εξής συνεργασίες: της Αγροτικής Τράπεζας με την Αγροτική Ασφαλιστική, της Εμπορικής Τράπεζας με το Φοίνικα, την Emporiki Life και την Εμπορική Ασφάλειες ΑΕΑΕΓΑ, της Τράπεζας Κύπρου με την Κύπρου Ασφαλιστική και την Κύπρου Ζωής, της Γενικής Τράπεζας με την Sogecap SA και μέσω της Γενικής Ασφαλιστικής Πρακτόρευσης ΕΠΕ, της Marf in Egnatia Bank με τη Marf in Life και μέσω της Marf in Ασφαλιστικές Πρακτορεύσεις Α.Ε., της Millennium Bank μέσω της Millennium Πρακτορειακή Ασφαλίσεων ΕΠΕ, της Aspis Bank με την Ασπίς Πρόνοια και την Commercial Value, της Probank μέσω της Probank Μεσίτες Ασφαλίσεων Α.Ε., της Proton Bank με την Proton Α. Α.Ε. και μέσω της Ωμέγα Μεσίτες Ασφαλίσεων, της FBB με την Αγροτική Ασφαλιστική, της Ελληνικής Τράπεζας μέσω της Ελληνική Ασφαλιστική Πρακτόρευση Ε.Π.Ε. κ. λπ. Υπ’ αυτή την έννοια, ουδεμία επίπτωση θα έχει για την αγορά τυχόν πώληση της Εθνικής Ασφαλιστικής ή των Eurolife, όπως βέβαια ουδεμία επίπτωση θα είχε τυχόν πώληση της Εθνικής Τράπεζας ή της Eurobank. Αυτό που θα επηρέαζε (θα ενοχλούσε είναι η πιο σωστή προσέγγιση) θα ήταν η τυχόν απόφαση μιας εκ των συστημικών τραπεζών (υπό το σημερινό ή το μελλοντικό ιδιοκτησιακό καθεστώς) να προωθήσει στο πελατολόγιό της ασφαλιστικά προγράμματα εταιρείας ή εταιρειών μη εγκατεστημένων στην Ελλάδα, με το καθεστώς της Ελεύθερης Παροχής Υπηρεσιών. Αυτό θα τάραζε πράγματι τις ισορροπίες! Είναι απίθανο; Σε σχέση με τα όσα έχουμε ζήσει την τελευταία πενταετία, νομίζω πως όχι.
Ας σκεφθούμε επίσης, τι θα είχε συμβεί στην ασφαλιστική αγορά αν είχε ολοκληρωθεί το περασμένο έτος η συγχώνευση της Εθνικής Τράπεζας με τη Eurobank, που επισήμως είχε ανακοινωθεί, αλλά «κόλλησε» στα όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στην Τρόικα. Δεν θα είχαμε σήμερα τέσσερις αλλά τρεις συστημικές τράπεζες, με πολύ πιο έντονες τις επιπτώσεις που περιγράφουμε πιο πάνω στην τραπεζική αγορά, στην οικονομία και φυσικά στην ασφαλιστική αγορά.
Συνεταιριστικές Τράπεζες
Παρεμφερής η κατάσταση στην κατηγορία των συνεταιριστικών τραπεζών. Το 2008 υπήρχαν 16 συνεταιριστικές τράπεζες και σήμερα υπάρχουν 10, ανακλήθηκε δηλαδή η άδεια λειτουργίας 6 τραπεζών (σε πλήθος το 37, 50%!) και μάλιστα εντός 18 μηνών. Συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 2012 ανακλήθηκαν από την Τράπεζα της Ελλάδος οι άδειες λειτουργίας τριών συνεταιριστικών τραπεζών, (Αχαϊκή, Λαμίας και Λέσβου-Λήμνου), τα πελατολόγια και οι καταθέσεις των οποίων κατευθύνθηκαν προς την Εθνική Τράπεζα και τον Δεκέμβριο του 2013 ανακ λήθηκαν οι άδειες λειτουργίας τριών ακόμα συνεταιριστικών τραπεζών (Ευβοίας, Δωδεκανήσου και Δυτικής Μακεδονίας), τα πελατολόγια και οι καταθέσεις των οποίων κατευθύνθηκαν προς την Alpha Bank. Σήμερα έχουμε σε λειτουργία:
Και ενώ οι περιφερειακές συνεταιριστικές τράπεζες κλείνουν (η διαδικασία των ελέγχων κεφαλαιακής επάρκειας συνεχίζεται, με όλο και πιο σφιχτές προβλέψεις) πριν από έναν περίπου χρόνο, τον Ιούλιο του 2013, είδαν το φως της δημοσιότητας οι επίσημες συζητήσεις σχετικά με την άφιξη στην Ελλάδα της Ένωσης Ταμιευτηρίων της Γερμανίας, ουσιαστικά ενός ομίλου τραπεζών (τοπικών, στεγαστικών και ομοσπονδιακών), ασφαλιστικών εταιρειών και χρηματοπιστωτικών εταιρειών. Ο σχεδιασμός προέβλεπε το άνοιγμα καταστημάτων μόνο στην ελληνική περιφέρεια, εκεί δηλαδή απ’ όπου «αποσύρονται» οι τοπικές ελληνικές συνεταιριστικές τράπεζες, με τα πρώτα καταστήματα να δημιουργούνται στην Κεντρική Μακεδονία και την Πελοπόννησο. Παραμένει άραγε ζωντανό το project αυτό;
Ταυτόχρονα, ας μη διαφεύγει της προσοχής μας ότι στην Πανελλήνια Τράπεζα Α.Ε., η οποία ξεκίνησε τη λειτουργία της το 2001 με μετόχους τις ελληνικές συνεταιριστικές τράπεζες, ώστε ως εμπορική τράπεζα να αποτελεί ουσιαστικά τον κρίκο της λειτουργικής σύνδεσης των ελληνικών Συνεταιριστικών Τραπεζών, συμμετέχει από το 2005 η Γερμανική Κεντρική Συνεταιριστική Τράπεζα DZ BANK AG, με ποσοστό 12%.
Σε εξέλιξη πάντως βρίσκονται και σενάρια συγχωνεύσεων ελληνικών συνεταιριστικών τραπεζών (με τη συμμετοχή της μεγαλύτερης και υγιέστερης συνεταιριστικής τράπεζας, της Παγκρήτιας), ώστε να αποφευχθεί άλλη ανάκληση άδειας λειτουργίας. Και στην περίπτωση αυτή όμως, πάλι σε μείωση του πλήθους των τραπεζών οδηγούμαστε. Παράλληλα, τα Επαγγελματικά Επιμελητήρια της χώρας επεξεργάζονται το σχέδιο ίδρυσης συνεταιριστικής τράπεζας μικρομεσαίων, ώστε να απεμπλακούν από το ασφυκτικό σημερινό τραπεζικό πλαίσιο, εγχείρημα βέβαια καθόλου εύκολο με τις σημερινές συνθήκες έξωθεν εποπτείας όχι μόνο του ελληνικού τραπεζικού συστήματος αλλά της ελληνικής οικονομίας γενικότερα.
Πού οδηγούμαστε;
Σήμερα, απλώς αποτυπώσαμε την κατάσταση, άλλωστε δεν έχουμε την πληροφόρηση για την επόμενη μέρα. Η καθημερινή ενημέρωση (και για πολλούς η καθημερινή αγωνία) για την τραπεζική αγορά στην Ελλάδα σχετίζεται με την κεφαλαιακή επάρκεια, με τα κόκκινα δάνεια, με τα stress test , με το ΤΧΣ. Σχετίζεται επίσης με τα πολιτικά παιχνίδια αρμοδίων και αναρμοδίων περί εισροής ή φυγής καταθέσεων, ανάλογα με την πολιτική σταθερότητα(;) και την πολιτική κατάσταση. Σχετίζεται επίσης με την έλλειψη ρευστού στην αγορά, με τις ημερομηνίες καταβολής των συντάξεων, με τους πληστηριασμούς και με οτιδήποτε άλλο, πλην του πλήθους των τ ραπε ζών.
Το έχουμε αποδεχθεί; Δεν μας ενδιαφέρει; Δεν υπάρχει άλλη δυνατότητα; Ό,τι και να ισχύει, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Το πλήθος των τραπεζών στην Ελλάδα είναι εξωφρενικά μικρό! Δυστυχώς όμως, χωρίς μεγάλο αριθμό τραπεζών, δεν υπάρχει δημοκρατία σε οποιαδήποτε αγορά, δεν υπάρχει ελευθερία κινήσεων, δεν υπάρχουν επιλογές. Χωρίς ικανοποιητικό πλήθος τραπεζών, δεν υπάρχει τραπεζική αγορά.
 (300 x 250 px).gif?rand=5825)
Εύστοχο άρθρο αναφορικά με τις εξελίξεις και στην ασφαλιστική αγορά. Πράγματι ο τραπεζικός κλάδος μπορεί, και είναι λογικό, να έχει σοβαρές επιπτώσεις στις ασφαλιστικές εταιρείες και κυρίως στην ασφαλιστική διαμεσολάβηση, που αναγκαστικά βρίσκονται σε κατάσταση ανακατατάξεων. Ωστόσο, οι εξελίξεις δεν είναι απαραίτητα αρνητικές και μόνο. Γιατί, αναγκαστικά πρέπει να υπάρξουν νέες ισορροπίες και εξυγίανση του κλάδου της ασφαλιστικής διαμεσολάβησης που θα οδηγήσουν στη συσπείρωση, στην καλύτερη οργάνωσή της, στην ανταγωνιστικότητα των υπηρεσιών της και το κυριότερο, στη συνειδητοποίηση (τόσο από την ίδια όσο και από την αγορά) του μοναδικού ρόλου της που είναι η πραγματική αρωγή και διασφάλιση των συμφερόντων του Ασφαλισμένου Καταναλωτή Ιδιώτη, Επαγγελματία ή Επιχείρησης.
– Στα νώτα του τραπεζικού ολιγοπωλίου διακρίνεται -εμφανώς- μονοπώλιο