Στην πορεία της ασφαλιστικής αγοράς όπως αποτυπώνεται μέσα από τους οικονομικούς δείκτες και τα μεγέθη του 2021 και 2022 αναφέρεται ο Φίλιππος Κάσσος, Partner, Audit, Insurance Services της KPMG στην Ελλάδα.
Συνέντευξη του Φίλιππου Κάσσου, Audit, Insurance Services, KPMG στην Ελλάδα, στον Νίκο Μωράκη (Περιοδικό Ασφαλιστικό Marketing)
Σε σχέση με την αναγκαιότητα να υπάρξει προστασία της περιουσίας των πολιτών από ακραία φυσικά φαινόμενα επισημαίνει ότι εάν δεν μπορεί να εφαρμοστεί καθολική ασφάλιση θα μπορούσε να υπάρξει ένα ταμείο με χαμηλές εισφορές που θα καταβάλλονται μέσω του ΕΝΦΙΑ. Όπως εξηγεί το 2022 ο υψηλός πληθωρισμός αύξησε τα έξοδα των εταιρειών και επομένως να ροκάνισε το κέρδος τους.
“Για να διατηρηθεί το επίπεδο κερδοφορίας σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού και δεδομένου της ανοδικής πορείας των αποζημιώσεων, θα πρέπει οι εταιρείες να έχουν την δυνατότητα να περάσουν το κόστος αυτό στους πελάτες τους”. Στον αντίποδα η ανοδική τάση των επιτοκίων και αποδόσεων των ομολόγων αναμένεται να βοηθήσει την κερδοφορία των εταιρειών μέσω των νέων τοποθετήσεων και επανεπενδύσεων των χαρτοφυλακίων.
Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης για την Ασφαλιστική Αγορά που εκδώσατε; Μπορείτε να μου τα σχολιάσετε; Ποια είναι η δική σας προσωπική εκτίμηση;
Από πλευράς παραγωγής ασφαλίστρων, τo 2021 αποτέλεσε μια καλή χρονιά με αύξηση των εγγεγραμμένων ασφάλιστρων στα Ευρώ 4.5 δισ. περίπου (από Ευρώ 4.1 δισ. το 2022), με επίκεντρο τις ασφαλίσεις ζωής, οι οποίες συνδέονται με επενδύσεις να αποτελούν το 42% επί των συνολικών ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων ζωής, έναντι 31% το 2020, καταγράφοντας σημαντική αύξηση (56%). Μικρή αλλά όχι αμελητέα αύξηση και στα ασφάλιστρα κατά ζημιών που ανήλθαν την ίδια περίοδο σε Ευρώ 2.1 δισ. αυξημένα κατά 4% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος. Με αυτές τις επιδόσεις, η αύξηση της ασφαλιστικής παραγωγής το 2021 στη χώρα μας ακολούθησε και ξεπέρασε μερικώς την μεταβολή του ΑΕΠ το 2021 (8.5%) σε σχέση με το 2020.
Γενικότερα η κεφαλαιοποίηση των εταιρειών παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα (4.3 δισ. ) με δείκτη κεφαλαίων προς παραγωγή στο 1:1 περίπου υποδηλώνοντας ότι υπάρχουν διαθέσιμα κεφάλαια είτε προς επιστροφή στους μετόχους ή για επιπλέον ανάληψη κινδύνων και αύξηση παραγωγής χωρίς να χρειαστούν οι μέτοχοι να προσθέσουν χρήματα.
Τα κέρδη, κατά μέσο όρο, εκτοξεύθηκαν στα ιστορικά υψηλά επίπεδα των Ευρώ 18 εκατ. σε σχέση με τα Ευρώ 14 εκατ. που ήταν σε προ πανδημίας εποχή. Η αύξηση της παραγωγής και η διατήρηση του δείκτη αποζημιώσεων στο αυτοκίνητο σε σχετικά χαμηλά επίπεδα συνέβαλαν ουσιαστικά στην αξιοσημείωτη κερδοφορία των εταιρειών.
Αντίθετα, η αύξηση του δείκτη αποζημιώσεων (loss ratio) στις γενικές ασφαλίσεις κατά τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες στο 43% ψαλίδισε ισόποσα τα λειτουργικά αποτελέσματα (μεικτά) του κλάδου στο 32% από 36% το 2020. Σαφής είναι η ανοδική πορεία το 2021 του δείκτη αποζημιώσεων στο αυτοκίνητο που ανήλθε πλέον 48% από 41% που είχε βυθιστεί το 2020 κατά την σκληρή πανδημική περίοδο. Η αύξηση της κίνησης των αυτοκινήτων ιδιαίτερα το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και η συγκράτηση των τιμολογίων συνέβαλε στην άνοδο του δείκτη ο οποίος αναμένεται να συνεχίσει την πορεία του σε υψηλότερα επίπεδα το 2022, αν οι εταιρείες δεν ακολουθήσουν σε πληθωριστικές αυξήσεις τιμολογίων.
Για το τρέχον έτος ποια είναι η εκτίμησή σας για τις επιδόσεις των Ασφαλιστικών Εταιρειών δεδομένου του ευρύτερου πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος;
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΑΕΕ για το πρώτο δεκάμηνο του 2022 οι ασφαλίσεις ζημιών συνεχίζουν την ανοδική πορεία με 5% σε συνέχεια του 4% του 2021 ενώ αντίθετα παρατηρείται πτώση στους κλάδους ζωής κατά μισή μονάδα. Η αύξηση αυτή είναι σε συνέπεια με τα στοιχεία και της ΕΛΣΤΑΤ για το λιανικό εμπόριο το οποίο αυξάνεται σημαντικά ενώ και το ΑΕΠ αναμένεται να κλείσει περίπου στο 5.5% στο σύνολο του έτους.
Ωστόσο αν λάβουμε υπόψη το ύψος του πληθωρισμού και τις εκτιμήσεις για ισχνή ανάπτυξη του ΑΕΠ για το 2023 δε θα πρέπει να έχουμε υψηλές προσδοκίες για το ύψος και τον όγκο της παραγωγής στο προσεχές διάστημα και ιδιαίτερα σε αποπληθωριστικές τιμές. Από την ανάλυση προκύπτει ότι αν δεν υπάρξουν παρεμβάσεις ως προς την διεύρυνση της υποχρεωτικότητας ασφάλισης σε κλάδους περιουσίας η παραγωγή ασφαλίστρων θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα. Το λογικό συμπέρασμα είναι ότι δεν αναμένονται ουσιαστικές παρεμβάσεις στην αγορά το 2023 ως έτος εκλογών και δη κατά το πρώτο εξάμηνο.
Ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας μας παραμένει κοντά στα επίπεδα φτώχιας ενώ άλλο μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού δυσκολεύεται να αντιμετωπίσει τις καθημερινές ανάγκες. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες αδυνατούν, αν δεν είναι πρακτικά ανέφικτο, να βρουν νέους πελάτες για αγορά ασφαλιστικών προϊόντων. Η ανάπτυξη της οικονομίας και του διαθέσιμου εισοδήματος ιδιαίτερα για τους χαμηλόμισθους είναι καθοριστικός παράγοντας και για την ασφαλιστική αγορά που στηρίζεται σε προϊόντα που είναι εκτός των απόλυτων αναγκών.
Η πρόσφατη έκθεση του ΟΟΣΑ αναδεικνύει την αναγκαιότητα ασφάλισης κατοικιών και επιχειρήσεων ως βασικό μέσω προστασίας των οικονομικών συνεπειών από φυσικές καταστροφές. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Η αναγκαιότητα ασφάλισης της ιδιωτικής περιουσίας ως μέτρο οικονομικής προστασίας από τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών είναι ένα ζήτημα που απασχολεί την ασφαλιστική αγορά και συζητείται με τους αρμοδίους φορείς πολλά χρόνια τώρα.
Μετά και την σύσταση του ΟΟΣΑ όπως προκύπτει από την πρόσφατη έκθεσή του προς τη χώρα μας, σχετικά με την υποχρεωτικότητα της ασφάλισης περιουσίας και όλων των κτηρίων για κάλυψη ακραίων καιρικών φαινομένων καθώς επίσης και των πρόσφατων δημοσιεύσεων για το καθεστώς που ισχύσει σε άλλες χώρες, το ζήτημα αυτό έχει αναθερμανθεί.
Είχαμε τονίσει στο παρελθόν μέσα από την ετήσια έκθεση της KPMG ότι οι αυθαίρετες και πρόσκαιρες πολιτικές όσον αφορά στην επιδοματική πολιτική αποζημιώσεων μετά από φυσικές καταστροφές υπονομεύουν τον θεσμό της ιδιωτικής ασφάλισης. Η καθολική ασφάλιση της περιουσίας από ακραία φυσικά φαινόμενα και ταυτόχρονα η διαφάνεια και συνέπεια των όρων αποζημιώσεων από την πολιτεία θα ωφελήσει τόσο τους πολίτες όσο και την πολιτεία για σωστό οικονομικό προγραμματισμό. Η πολιτεία φαίνεται διστακτική στο να πάρει μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση λόγω των επιπτώσεων από την επιβάρυνση των νοικοκυριών και ιδιαίτερα των συνταξιούχων και των πολιτών με χαμηλά εισοδήματα. Το θέμα όμως αυτό ολοένα και γίνεται αντιληπτό ότι είναι απαραίτητο και έχει και αναπτυξιακό χαρακτήρα ενώ μέσω της καθολικότητας η επιβάρυνση ανά νοικοκυριό θα είναι σημαντικά χαμηλότερη λόγω του ανταγωνισμού και της διασποράς κινδύνου.
Αναγνωρίζοντας ωστόσο ότι μεγάλο μέρος του πληθυσμού στην τωρινή συγκυρία δεν θα είναι σε θέση να ανταποκριθεί έστω και σε χαμηλά ασφάλιστρα. Μια ενναλακτική πρόταση που θα μπορούσε να διερευνηθεί, σε περίπτωση που κριθεί μη εφαρμόσιμη η καθολική ιδιωτική ασφάλιση για ακραία φυσικά φαινόμενα, θα ήταν η λειτουργία ενός ειδικού ασφαλιστικού ταμείου – φορέα με χαμηλές ασφαλιστικές εισφορές που θα καταβάλλονται μέσω του ΕΝΦΙΑ. Το ταμείο θα καταβάλει αποζημιώσεις μετά από φυσικές καταστροφές στο μέτρο της κάλυψης των κινδύνων που έχει αναλάβει και θα αντασφαλίζεται για τους κινδύνους αυτούς μέσα από την ιδιωτική ασφάλιση.
Πως οι εταιρείες θα αντιμετωπίσουν το νέο λογιστικό πρότυπο για τα IFRS17;
Οι μεγάλοι ασφαλιστικοί οργανισμοί, εκμεταλλευόμενοι κυρίως την τεχνογνωσία και την υποστήριξη του ομίλου στον οποίο ανήκουν, έχουν πλέον προχωρήσει σημαντικά στην υλοποίηση του νέου λογιστικού προτύπου και εστιάζουν την προσοχή τους ανάμεσα σε άλλα στην παραγωγή του ισολογισμού έναρξης με 1.1.2022 και των συγκριτικών στοιχείων 31.12.2022 του ΔΠΧΑ 17, προκειμένου να είναι σε θέση να γνωστοποιήσουν τον αντίκτυπο της μετάβασης στο ΔΠΧΑ 17 στις οικονομικές τους καταστάσεις του έτους 2022.
Η πρόοδος υλοποίησης για τις μικρότερες εταιρείες δεν είναι τόσο σημαντική, ωστόσο λόγω της δραστηριοποίησης τους σε χαρτοφυλάκια γενικών ασφαλίσεων, υπάρχει ακόμη κάποιος χρόνος για την ολοκλήρωση της άσκησης προσαρμογής.
Αυτό που θα μπορούσαν να αποκομίσουν οι μικρότερες ασφαλιστικές εταιρείες από την εμπειρία των μεγάλων ομίλων, ώστε να επιταχύνουν το ταξίδι τους προς την υλοποίηση του ΔΠΧΑ 17 είναι κυρίως:
- Να επικυρώσουν το πλάνο μετάβασης του ΔΠΧΑ 17 και τη δημιουργία ή ολοκλήρωση του εναρκτήριου ισολογισμού του (Μετάβασης) ΔΠΧΑ 17.
- Να αναλύσουν και να κατανοήσουν τους παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα και την ανάπτυξη νέων δεικτών μέτρησης αποδοτικότητας.
- Να εξασφαλίσουν το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό, καθώς οι απαιτήσεις σε πόρους θα είναι ιδιαίτερα αυξημένες κυρίως για τους οργανισμούς αυτούς που έχουν καθυστερήσει να ξεκινήσουν την υλοποίηση.
Στο φορολογικό αντίκτυπο, δυστυχώς παραμένει ακόμη σε εκκρεμότητα το θέμα της συζήτησης για τη φορολόγηση των ασφαλιστικών υποχρεώσεων και ιδιαίτερα η μεταχείριση του αποτελέσματος της προσαρμογής.
Τέλος, σκεπτικισμός υπάρχει με την κατάταξη των εταιρειών ως προς την παρουσίαση του εσόδου-τζίρου των ασφαλιστικών κατά ΔΠΧΑ 17 και τυχόν αλλαγές που μπορεί να αυτό να επιφέρει.
Το 2021 τα ΚΠΦ ήταν σε ιστορικά υψηλά. Το 2022 πως θα κινηθεί η κερδοφορία δεδομένου του αβέβαιου επενδυτικού κλίματος; Επίσης πως οι δείκτες φερεγγυότητας αυξάνονται ενώ το ενεργητικό των ασφαλιστικών εταιρειών αναμένεται να μειωθεί;
Όπως αναφέραμε προηγουμένως η κερδοφορία το 2021 ήταν σε επίπεδα ρεκόρ. Η αύξηση της παραγωγής, η συγκράτηση των λειτουργικών εξόδων και η διατήρηση του δείκτη ζημιών σε χαμηλά ακόμη επίπεδα συνέβαλαν ουσιαστικά στην αύξηση της κερδοφορίας τα δύο τελευταία έτη 2020 και 2021.
Το 2022 ο υψηλός πληθωρισμός αναμένεται να αυξήσει τα έξοδα των εταιρειών και επομένως να ροκανίζει το κέρδος τους. Για να διατηρηθεί το επίπεδο κερδοφορίας σε περιόδους υψηλού πληθωρισμού και δεδομένου της ανοδικής πορείας των αποζημιώσεων, θα πρέπει οι εταιρείες να έχουν την δυνατότητα να περάσουν το κόστος αυτό στους πελάτες τους με ανάλογες αυξήσεις ασφαλίστρων κάτι που από τα προσωρινά στοιχεία δε φαίνεται να προκύπτει αυτό. Η αύξηση της παραγωγής κατά 5% σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΑΕΕ για το 10-μηνο του 2022 με καλή τουριστική περίοδο το καλοκαίρι, υποστηρίζουν την εκτίμηση αυτή.
Επιπλέον, η ανοδική τάση των επιτοκίων και αποδόσεων των ομολόγων αναμένεται να βοηθήσει την κερδοφορία των εταιρειών μέσω των νέων τοποθετήσεων και επανεπενδύσεων των χαρτοφυλακίων ενώ αναμένεται μείωση των μακροπρόθεσμων ασφαλιστικών υποχρεώσεων λόγω αυξημένων επιτοκίων προεξόφλησης.
Προφανώς η απομείωση του ενεργητικού λόγω της πτώσης της αξίας των χαρτοφυλακίων επηρεάζει αρνητικά και το επίπεδο φερεγγυότητας των εταιρειών. Εντούτοις παρατηρήσαμε ότι λόγω της δια κράτησης των αυξημένων κερδών τα ίδια κεφάλαια κινήθηκαν ανοδικά το 2021 καλύπτοντας το επίπεδο πτώσης της αξίας των επενδυτικών χαρτοφυλακίων.
Το αυξημένο κόστος αποζημιώσεων θα απορροφήσει από τις ασφαλιστικές εταιρείες ή θα μετακληθεί στον τελικό καταναλωτή με αυξήσεις στα ασφάλιστρα;
Ο δείκτης αποζημιώσεων στο αυτοκίνητο ανήλθε σύμφωνα με το δείγμα μας στο 48% από 41% που είχε βυθιστεί το 2020 κατά την σκληρή πανδημική περίοδο. Η αύξηση της κίνησης των αυτοκινήτων ιδιαίτερα το δεύτερο εξάμηνο του 2021 και η συγκράτηση των τιμολογίων συνέβαλε στην άνοδο του δείκτη ο οποίος αναμένεται να συνεχίσει την πορεία του σε υψηλότερα επίπεδα το 2022 με την εκτίμηση ότι οι εταιρείες δεν ακολούθησαν σε αυξήσεις τιμολογίων στα όρια του πληθωρισμού. Από την ανάλυση της KPMG προκύπτει ότι η κίνηση του δείκτη αποζημιώσεων αναμένεται να επανέλθει στα διαχρονικά μέσα επίπεδα του 55% σε εύλογο διάστημα που σημαίνει επιπλέον αύξηση 15%. Ωστόσο, ακόμη και σε επίπεδο κοντά στο 55% υπάρχουν ικανοποιητικά επίπεδα κερδοφορίας δεδομένου ότι ένα λογικό ποσοστό εξόδων και προμηθειών το οποίο ανέρχεται στο 40% περίπου αφήνει ένα επίπεδο κερδοφορίας ίσο με 5%-7%, το οποίο για τον κλάδο του αυτοκινήτου είναι συνεπές και με τις αποδόσεις που συναντάμε σε πολλές άλλες χώρες πιο ώριμες ασφαλιστικά.
Κατά συνέπεια αναμένουνε να συνεχιστούν με «μέτρο» οι αυξήσεις στα ασφάλιστρα άλλα όχι στο επίπεδο που θα μπορούσαν να απορροφήσουν την αύξηση των αποζημιώσεων και του πληθωρισμού.
