Στην αναμόρφωση του πλαισίου για το δεύτερο πυλώνα ασφάλισης, την εποπτεία των ΤΕΑ, τους όρους σύστασης πολυεργοδοτικών ταμείων, την φορολόγησή το, τις εξελίξεις σε σχέση με ΤΕΚΑ, καθώς και τα νέα στοιχήματα για τον ΕΦΚΑ, αλλά και την πρόοδο που έχει συντελεστεί αναφέρεται σε συνέντευξή του ο Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνος Τσακλόγλου.
συνέντευξη στον Νίκο Μωράκη
Η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει αλλαγές στον 2ο πυλώνα ασφάλισης- τα ΤΕΑ. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν έγινε. Ποιες είναι οι βασικές αλλαγές στις οποίες έχετε καταλήξει για την εποπτεία των ΤΕΑ και τη φορολογία των παροχών τους;
Κύριε Μωράκη, έχοντας πλήρη συνείδηση του σημαντικού ρόλου που καλείται να παίξει η επαγγελματική ασφάλιση ως συμπληρωματικός πυλώνας ασφάλισης, επεξεργαζόμαστε ένα νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που θα προωθήσει την ανάπτυξη του θεσμού, με βάση τις αρχές της καλής διακυβέρνησης, της διαφάνειας και της αποτελεσματικής εποπτείας. Αποτελεί μείζον ζήτημα η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς συμπληρωματικές μορφές ασφάλισης αλλά και καλλιέργειας κουλτούρας αποταμίευσης. Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 4,4 μονάδες έχει δημιουργήσει χώρο για την ανάπτυξη του 2ου πυλώνα ασφάλισης. Σύμφωνα με το σχεδιασμό μας, οι μειώσεις αυτές θα συνεχισθούν και την επόμενη τετραετία.
Σχεδιάζουμε τον εκσυγχρονισμό του θεσμικού πλαισίου του δεύτερου πυλώνα και εξετάζουμε δυνητικές αλλαγές σε τομείς που αφορούν ζητήματα όπως: την εποπτεία των Επαγγελματικών Ταμείων, τους όρους σύστασης πολυεργοδοτικών Ταμείων, την επιτάχυνση των διαδικασιών ίδρυσής τους και τον τρόπο φορολόγησής τους. Ειδικά, για την εποπτεία εξετάζεται εάν θα ασκείται από την Τράπεζα της Ελλάδος ή άλλο ανεξάρτητο φορέα. Ως προς τη φορολογία αυτή πρέπει να είναι θετική, όπως και σε κάθε μορφή εισοδήματος, αλλά χαμηλή ώστε να μην αποθαρρύνεται η ασφαλιστική αποταμίευση. Επίσης, διεθνώς η τάση είναι τα Επαγγελματικά Ταμεία να προσφέρουν κυρίως συμπληρωματικό μηνιαίο εισόδημα – δηλαδή, σύνταξη. Στην Ελλάδα, ο σχεδόν καθολικός κανόνας είναι η παροχή αποκλειστικά και μόνο εφάπαξ, γεγονός που αντίκειται στην οικονομική λογική αύξησης του τρέχοντος εισοδήματος των συνταξιούχων, κάτι το οποίο και αποτελεί επιδίωξή μας.
Ο προγραμματισμός του ΤΕΚΑ προβλέπει πως από φέτος οι ασφαλισμένοι θα λάβουν ένα προκαθορισμένο επενδυτικό προφίλ. Θα μπορούσατε να μας περιγράψετε σε γενικές γραμμές τι θα προβλέπει αυτό το προφίλ;
Η επενδυτική λειτουργία του ΤΕΚΑ έχει σχεδιαστεί και αναπτύσσεται σταδιακά σε τρεις περιόδους συμβαδίζοντας με την ανάπτυξη και την επιχειρησιακή οργάνωση του νέου Ταμείου. Κατά την πρώτη, μεταβατική, περίοδο, οι εισφορές των ασφαλισμένων επενδύονται σε χρηματοοικονομικά προϊόντα πολύ χαμηλού κινδύνου (υψηλότοκες καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος). Κατά τη δεύτερη περίοδο, που εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει εντός του 2023, προσφέρεται στους ασφαλισμένους το προκαθορισμένο (default) χαρτοφυλάκιο με επενδύσεις σε ένα διευρυμένο και διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο αξιογράφων. Κατά την τρίτη περίοδο (2025) θα προσφέρονται στους ασφαλισμένους και επιπλέον, κατάλληλα διαμορφωμένα συνταξιοδοτικά/επενδυτικά προϊόντα διαβαθμισμένου ρίσκου για εκείνους τους ασφαλισμένους που επιθυμούν να επιλέγουν και να ρυθμίζουν μόνοι τους το επίπεδο κινδύνου των συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεών τους.
Η ευθύνη της διαχείρισης και επένδυσης των εισφορών ανήκει αποκλειστικά στο ΤΕΚΑ. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΤΕΚΑ, το οποίο φέρει και την τελική ευθύνη των επενδύσεων, συνεπικουρούμενο από την Επενδυτική Επιτροπή του Ταμείου χαράσσει τη στρατηγική των επενδύσεων, θέτει τα αποδεκτά όρια επενδυτικού κινδύνου, εγκρίνει τον Κανονισμό Επενδύσεων του Ταμείου και φροντίζει για την ευθυγράμμιση με τους ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και Οδηγίες για τις επενδύσεις, περί συνετής διαχείρισης, διαφάνειας και διασποράς κινδύνου. Η διαμόρφωση της επενδυτικής στρατηγικής του Ταμείου καθώς και της στρατηγικής και τακτικής κατανομής κεφαλαίων είναι ακόμα υπό διαμόρφωση από το ΔΣ του Ταμείου. Ωστόσο οι βασικές αρχές διαχείρισης και τα βασικά ποιοτικά χαρακτηριστικά των επενδύσεων του Ταμείου έχουν ήδη διαμορφωθεί και εφαρμόζονται σε κάθε χαρτοφυλάκιο που μελλοντικά θα προσφερθεί στους ασφαλισμένους. Θα εφαρμοστούν βέλτιστες πρακτικές καλής διακυβέρνησης, επαγγελματικής διαχείρισης, ενισχυμένης διαφάνειας και λογοδοσίας σε συμφωνία με τα υψηλότερα διεθνή πρότυπα λειτουργίας συνταξιοδοτικών Ταμείων.
Το προκαθορισμένο (default) συνταξιοδοτικό προϊόν το οποίο σύντομα θα προσφερθεί στους ασφαλισμένους είναι το βασικό συνταξιοδοτικό προϊόν που θα προσφέρεται στους ασφαλισμένους του ΤΕΚΑ και το οποίο συνδυάζει το κατάλληλο μείγμα κινδύνου, απόδοσης και ασφάλειας για όλη τη διάρκεια του εργασιακού βίου ενός τυπικού ασφαλισμένου, χωρίς ο ίδιος να χρειάζεται να ασχοληθεί περισσότερο με τη διαχείριση των εισφορών του.
Τα συνταξιοδοτικά προϊόντα του ΤΕΚΑ θα αντιστοιχούν σε επενδυτικά χαρτοφυλάκια που θα έχουν δομή κύκλου ζωής, που είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος δόμησης των συνταξιοδοτικών προγραμμάτων. Δηλαδή, η σύνθεσή του θα είναι προσωποποιημένη, θα διαφοροποιείται ανάλογα με την ηλικία του κάθε ασφαλισμένου και θα αντιστοιχεί σε σύνθεση με υψηλότερο ρίσκο για τους νεότερους σε ηλικία ασφαλισμένους, το οποίο βαθμιαία θα μειώνεται, καθώς ο ασφαλισμένος πλησιάζει στην ηλικία συνταξιοδότησης. Επιπλέον, παρέχεται εγγύηση του κεφαλαίου των ασφαλισμένων από το κράτος σε όρους πραγματικής αγοραστικής δύναμης και, επομένως, προστασία των αντιστοίχων συνταξιοδοτικών αποταμιεύσεων των ασφαλισμένων από αποδόσεις χαμηλότερες από τον πληθωρισμό.
Κατά τη γνώμη σας, ποια είναι τα βασικά στοιχήματα του ΕΦΚΑ μετά τις εκλογές;
Ο ΕΦΚΑ είναι ένας από τους μεγαλύτερους -αν όχι ο μεγαλύτερος- Οργανισμός του κράτους που συνοδεύει τον πολίτη σε ολόκληρη τη ζωή του, από τη γέννησή του -ως έμμεσα ασφαλισμένο μέλος- μέχρι την περίοδο του εργασιακού του βίου και τη συνταξιοδότησή του. Τα προβλήματα που παραλάβαμε ύστερα από την αναγκαία αλλά χωρίς επιχειρησιακό σχέδιο και άτακτη ενοποίηση όλων των πρώην Ταμείων υπό την ομπρέλα ενός ενιαίου ασφαλιστικού οργανισμού ήταν μεγάλα και οι παθογένειες βαθιά ριζωμένες.
Καταφέραμε όμως με σχέδιο και επιμονή να αλλάξουμε δραστικά τη σχέση των εκατομμυρίων ασφαλισμένων και συνταξιούχων με τον ασφαλιστικό τους Φορέα. Ο ΕΦΚΑ σήμερα παρέχει 80 ηλεκτρονικές υπηρεσίες με πάνω από 1,2 εκ. ηλεκτρονικές συναλλαγές μηνιαίως και υποστηρίζεται από ένα υπερσύγχρονο τηλεφωνικό κέντρο που έχει δεχτεί πάνω από 5 εκ. κλήσεις στους 18 μήνες λειτουργίας του. Ολοκληρώσαμε το τιτάνιο έργο απονομής των εκκρεμών κύριων συντάξεων και πλέον ο ΕΦΚΑ εκδίδει πάνω από 1250 συντάξεις την ημέρα όταν το 2019 δεν ξεπερνούσε τις 500. Τώρα πλέον, επικεντρωνόμαστε στην επίλυση των καθυστερήσεων στην έκδοση επικουρικών συντάξεων, εφάπαξ και σε ζητήματα που σχετίζονται με την παράλληλη ασφάλιση.
Οι στόχοι για την ερχόμενη τετραετία είναι η διαρκής βελτίωση του επιπέδου παροχής υπηρεσιών στον πολίτη με την πλήρη ψηφιοποίηση της ασφαλιστικής ιστορίας, την ανάπτυξη νέων ηλεκτρονικών υπηρεσιών, τη διασύνδεση του πληροφοριακού συστήματος του ΕΦΚΑ με την ΕΡΓΑΝΗ και την ανάπτυξη ενός νέου λειτουργικού Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος που θα οδηγήσει σε καλύτερη παρακολούθηση των ασφαλιστικών πεπραγμένων και δικαιωμάτων του ασφαλισμένου και του συνταξιούχου και στην ταχύτερη απονομή των συντάξεων.
Πρόσφατα η Γαλλία συγκλονίστηκε από μια αντιπαράθεση γύρω από την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Πόσο “μακριά” βρίσκεται από μια τέτοια αλλαγή η χώρα μας;
Η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα των σύγχρονων κοινωνιών, που έχει επίπτωση τόσο στα συνταξιοδοτικά συστήματα όσο και στην οικονομική ανάπτυξη. Με τον δείκτη γονιμότητας να έχει πέσει πολύ κάτω από τα 2,1 παιδιά ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας, που κατά τους δημογράφους αποτελεί το απαραίτητο όριο για την αναπλήρωση του πληθυσμού, και με το προσδόκιμο ζωής να αυξάνει περί τα δύο έτη ανά δεκαετία, η αναλογία συνταξιούχων προς εργαζόμενους ολοένα και αυξάνει.
Στα διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα, όπου οι συντάξεις των συνταξιούχων πληρώνονται από τις εισφορές των εργαζομένων, οι επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης είναι προφανείς. Τα συστήματα αυτά δουλεύουν καλά όταν έχουμε πολλούς εργαζόμενους και λίγους συνταξιούχους. Όταν η αναλογία αντιστρέφεται, τότε αν οι κανόνες δεν τροποποιηθούν, το σύστημα καθίσταται μη βιώσιμο και δυσανάλογο βάρος μεταφέρεται στις νεότερες γενιές.
Ένα από τα μέτρα που έχουν υιοθετήσει πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα –αλλά όχι ακόμα η Γαλλία- για να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης στα συνταξιοδοτικά συστήματα είναι ο αυτόματος μηχανισμός αναπροσαρμογής των ορίων ηλικίας στη βάση του προσδόκιμου ζωής. Με δεδομένο όμως ότι το 2013 αυξήθηκε στη χώρα μας το όριο συνταξιοδότησης από τα 65 στα 67 έτη, δεν προβλέπεται ενεργοποίηση του αυτόματου μηχανισμού στο άμεσο μέλλον.
Ποιες είναι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας στις σημερινές συνθήκες της διεθνούς αναταραχής;
Τα τελευταία έτη η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε περιβάλλον διαρκούς αναταραχής. Ξεκινήσαμε πριν τρία έτη, με μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση, την οποία ακολούθησε, τον περασμένο χρόνο, ένας πόλεμος εντός της Ευρώπης, προκαλώντας ενεργειακή κρίση αλλά και αναταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα. Παρόλα αυτά, η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας ξεπέρασε κατά πολύ τις αρχικές εκτιμήσεις διεθνών οίκων και οργανισμών για το 2022. Για το 2023 αλλά και τα επόμενα χρόνια, οι ίδιοι φορείς εκτιμούν πως η ελληνική οικονομία θα τα πάει πολύ καλύτερα από τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Αυτό οφείλεται στην αύξηση των επενδύσεων, στις σημαντικές μεταρρυθμίσεις, στα κεφάλαια ύψους 31 δις που θα εισρεύσουν από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ, δίνοντας ώθηση στην ανάπτυξη, στη συνετή δημοσιονομική πολιτική που έχει ακολουθηθεί και στα υψηλά ταμειακά διαθέσιμα που έχουν διατηρηθεί και αποτελούν «ασπίδα» ρευστότητας της οικονομίας. Η Ελλάδα απέχει μόλις μία βαθμίδα από την ανάκτηση της επενδυτικής κατηγορίας, στόχος που είναι εφικτό να επιτευχθεί στη διάρκεια του τρέχοντος έτους, αν από τις εκλογές προκύψει σταθερή κυβέρνηση με μεταρρυθμιστικό προσανατολισμό. Μια τέτοια εξέλιξη είναι καίριας σημασίας για την απρόσκοπτη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας.
Σήμερα, η χώρα μας έχει το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας της τελευταίας δωδεκαετίας (10,9% από 17,5% τον Ιούλιο του 2019), ρεκόρ ξένων επενδύσεων και το υψηλότερο ποσοστό εξαγωγών στο ΑΕΠ που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα μας. Επιπλέον, καταφέραμε να μηδενίσουμε το πρωτογενές έλλειμμα για το 2022 καταγράφοντας μικρό πλεόνασμα, ενώ ταυτόχρονα η χώρα μας κατέγραψε σημαντικά κέρδη σε διεθνείς λίστες ανταγωνιστικότητας και ελκυστικότητας ως επενδυτικού προορισμού. Το μείγμα θετικών ρυθμών οικονομικής μεγέθυνσης και βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του κοινωνικού κράτους επιτρέπει στη χώρα μας να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της αυξημένης αβεβαιότητας της εποχής και να αμβλύνει χρόνιες ανισότητες.
