Στο ρόλο και τη λειτουργία της AIDA, της οποίας τα όργανα αποτελούν “think tanks” του ασφαλιστικού δικαίου αναφέρεται η Άλκηστις Χριστοφίλου, Εταίρος , Ρόκας Δικηγορική Εταιρία και Αντιπρόεδρος της AIDA Europe. Αναλύοντας τα νομοθετικά ζητήματα που επηρεάζουν την εγχώρια ασφαλιστική αγορά αναφέρεται στο νόμο 5116/2024 περί ιδιωτικής ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών, την εφαρμογή του αντίστοιχου μοντέλου στην Ισπανία καθώς και την ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2021/2118 για την ασφάλιση αστικής ευθύνης οχημάτων.
Άλκηστις Χριστοφίλου, Εταίρος , Ρόκας Δικηγορική Εταιρία και Αντιπρόεδρος της AIDA Europe (Περιοδικό Ασφαλιστικό Marketing “am” , Τεύχος Σεπτεμβρίου)
- Πότε συστάθηκε η AIDA Europe και ποιος είναι ο σκοπός της;
Άλκηστις Χριστοφίλου: Η AIDA Europe ιδρύθηκε το 2007 ως ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός με έδρα την Ελβετία και απαριθμεί σήμερα 24 κράτη-μέλη από όλη την Ευρώπη και 4 ενώσεις για ασφαλιστική διαιτησία (ARIAS). Το κοινό της όμως περιλαμβάνει χιλιάδες ενδιαφερόμενους που παρακολουθούν τις εργασίες της και συμμετέχουν στις δράσεις της, είτε είναι μέλη των εθνικών ενώσεων ή όχι. Η AIDA Europe είναι ο ευρωπαϊκός κλάδος της AIDA World (Association Internationale de Droit d’ Assurance), η οποία ιδρύθηκε το 1960.
Η AIDA Europe έχει ως σκοπό την έρευνα και την συνεχή ανάπτυξη του ασφαλιστικού δικαίου αλλά και σχετικών κλάδων, προσεγγίζοντας την αγορά από την οπτική διαφορετικών κρατών – μελών της Ευρώπης και σε συνεργασία με τον παγκόσμιο Οργανισμό. Είναι μια πλατφόρμα ανταλλαγής γνώσεων, ιδεών και προβληματισμού για τα θέματα που απασχολούν την ασφαλιστική αγορά και αφορούν το ασφαλιστικό δίκαιο, το ρυθμιστικό και το εποπτικό του πλαίσιο, τη λειτουργία της ασφάλισης και της ασφαλιστικής σύμβασης, και τη διαμόρφωση της νομοθεσίας και της νομολογίας. Ασχολείται με τα ζητήματα που επηρεάζουν την ασφαλιστική αγορά και τις προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει λόγω εξελίξεων σε τομείς όπως η κλιματική αλλαγή, η τεχνητή νοημοσύνη, οι φυσικές καταστροφές, οι γεωπολιτικές συγκρούσεις κλπ.
Τόσο η Επιστημονική Επιτροπή (Scientific Committee) της AIDA Europe όσο και οι Ομάδες Εργασίας (Working Parties) της παγκόσμιας AIDA αποτελούν “think tanks” του ασφαλιστικού δικαίου, και εστιάζουν διεπιστημονικά στις ανωτέρω προβληματικές. Η Scientific Committee είναι υπεύθυνη για την έκδοση της σειράς βιβλίων «The AIDA Europe Research Series on Insurance Law and Regulation», και έχει ήδη εκδόσει εννέα βιβλία.
Κάθε 1-2 χρόνια ένα διεθνές επιστημονικό συνέδριο με διαφορετική κάθε χρόνο προβληματική και θεματικές, που προσελκύει ομιλητές και συμμετέχοντες από την ευρύτερη ασφαλιστική αγορά και παρουσιάζει ενδιαφέρον όχι μόνον για νομικούς.
Φέτος είχαμε τη χαρά να φιλοξενήσουμε το 10ο Συνέδριο στην Αθήνα με κεντρική προβληματική τον μεταβαλλόμενο τρόπο ανταπόκρισης της ασφαλιστικής αγοράς στις ανάγκες του πελάτη, και τις προκλήσεις που δημιουργεί στην ασφαλιστική αγορά. Το συνέδριο παρακολούθησαν περισσότεροι από 230 νομικοί και άλλοι επαγγελματίες του κλάδου από όλον τον κόσμο. Οι εργασίες διήρκεσαν δυόμιση ημέρες, με 5 συνεδρίες ολομέλειας και 8 συναντήσεις των Working Parties. Στις κύριες συνεδρίες προσεγγίστηκαν τα θέματα των νέων μορφών διανομής και προσέγγισης του πελάτη, και η ανάγκη μεταβολής του προφίλ του ασφαλιστικού διαμεσολαβητή· οι κίνδυνοι cyber· οι ομοιότητες και οι διαφορές, στην Ευρώπη, των συστημάτων υγείας και οι πιθανοί τρόποι βελτίωσής τους με συνεργασία δημοσίου τομέα και ιδιωτικής ασφάλισης· η αλλαγή δυναμικής του κλιματικού κινδύνου και των φυσικών καταστροφών, όπως και η σημασία του λεκτικού των ασφαλιστηρίων στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των ασφαλιζόμενων ενόψει του net zero.
Τέλος, η AIDA Europe ενθαρρύνει τους νέους που είτε ακαδημαϊκά είτε επαγγελματικά σχετίζονται με τον κλάδο της ασφάλισης, υποστηρίζοντας την συμμετοχή τους σε συνέδρια και προγράμματά της, αλλά και μέσω της πρόσκλησης για εκπόνηση επιστημονικών μελετών στα βιβλία που εκδίδει (“calls for papers”).
- Ποιες νομοθετικές εξελίξεις στην ασφαλιστική και διαμεσολαβητική αγορά αναμένεται να επηρεάσουν σημαντικά τη λειτουργία της;
Άλκηστις Χριστοφίλου: Από τις τρέχουσες νομοθετικές εξελίξεις που επηρεάζουν ευρύτερα την ασφαλιστική αγορά ξεχωρίζει ο νόμος 5116/2024 περί ιδιωτικής ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών, κρατικής αρωγής και προστασίας κλπ. Ειδικότερα, με το άρθρο 5 του νόμου, που προβλέπεται να τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2025, θεσπίζεται υποχρέωση των επιχειρήσεων με ετήσια ακαθάριστα έσοδα άνω των 2 εκατ. ευρώ (πιθανώς άνω των 0,5 εκατ. ευρώ σύμφωνα με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού, Κ. Μητσοτάκη στη ΔΕΘ) να ασφαλίζονται έναντι πυρκαγιάς από φυσικά αίτια, πλημμύρας και σεισμού, κατ’ ελάχιστο για τον κίνδυνο από υλικές ζημίες στις κτιριακές εγκαταστάσεις και στα λοιπά στοιχεία του ενεργητικού τους. Κρίσιμο είναι ότι οι υπόχρεες επιχειρήσεις εξαιρούνται από την κρατική αρωγή για υλικές ζημίες επί των περιουσιακών τους στοιχείων, ενώ σε περίπτωση μη τήρησης της υποχρέωσής τους προβλέπεται διοικητικό πρόστιμο ύψους 10.000 €.
Αξίζει εδώ να αναφερθούμε στο παράδειγμα της Ισπανίας, το οποίο παρουσιάστηκε με λεπτομέρεια στο Συνέδριο της AIDA Europe στις 31/5 στην Αθήνα, από τον εκπρόσωπο του ισπανικού φορέα διαχείρισης των ζημιών από φυσικές καταστροφές. Στην Ισπανία έχει δημιουργηθεί ένας κρατικός οργανισμός που προσομοιάζει στο ελληνικό Επικουρικό Κεφάλαιο, το Consorcio de Compensación de Seguros (CCS), το οποίο λειτουργεί ως ταμείο αποζημίωσης όχι μόνον για ανασφάλιστα κλπ. οχήματα και για αφερεγγυότητα ασφαλιστικών επιχειρήσεων, αλλά και ως ταμείο αποζημίωσης των παθόντων από φυσικές καταστροφές.
Το Consorcio υπάγεται στο ισπανικό Υπουργείο Οικονομίας, Εμπορίου και Επιχειρήσεων, είναι δημόσιος επιχειρηματικός φορέας, το κεφάλαιό του είναι ιδιωτικό και δεν ανήκει στο κράτος, και χρηματοδοτείται από τα ασφάλιστρα που καταθέτουν υποχρεωτικά οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, και την επένδυσή τους. Έχει τεχνικά αποθέματα, διατηρεί περιθώριο φερεγγυότητας και διαθέτει επίσης σωρευτικό ειδικό αποθεματικό σταθεροποίησης για την κάλυψη των κινδύνων που αναλαμβάνει. Τηρεί υποχρεωτικό οικονομικό και λογιστικό διαχωρισμό μεταξύ των διαφόρων δραστηριοτήτων του.
Όσον αφορά τις φυσικές καταστροφές, καλύπτει κάθε είδους πλημμύρες (ποτάμιες, παράκτιες, προκαλούμενες από βροχοπτώσεις, κύματα, παλιρροϊκά κύματα, τήξη χιονιού ή πάγου), σεισμό, ηφαιστειακή έκρηξη, ανεμοθύελλες και ανεμοστρόβιλους (ασυνήθιστες κυκλωνικές καταιγίδες), όπως και πτώση αστρικών σωμάτων και μετεωριτών. Ο συχνότερος και δαπανηρότερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει το Consorcio είναι οι πλημμύρες.
Το ισπανικό σύστημα φαίνεται να λειτουργεί αποτελεσματικά και ίσως ήταν χρήσιμο να μελετηθεί. Στο ίδιο συνέδριο της AIDA Europe έγινε λόγος και για τον αντίστοιχο νόμο της Ιταλίας, ο οποίος έχει πολλά κοινά στοιχεία με τον πρόσφατο ελληνικό, όπως και η εμπειρία που έχει δημιουργηθεί κατά το πρώτο στάδιο της εφαρμογής του.
Περαιτέρω, στις 21 Ιουνίου ψηφίστηκε ο νόμος 5113/2024, με τον οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2021/2118 για την ασφάλιση αστικής ευθύνης που προκύπτει από την κυκλοφορία αυτοκινήτων οχημάτων. Ο νόμος τροποποιεί το Π.Δ. 237/1986. Στις κυριότερες τροποποιήσεις που επέρχονται και επηρεάζουν άμεσα την ασφαλιστική αγορά συγκαταλέγεται ο νέος ορισμός της έννοιας του οχήματος σε συνάρτηση με την ταχύτητα που αναπτύσσει και το βάρος του (άρθρο 1), η πρόβλεψη για την εις ολόκληρον ευθύνη του ασφαλιστή του ρυμουλκούμενου με τον ασφαλιστή του ρυμουλκού οχήματος (άρθρο 6), η δυνατότητα ειδικά στην ασφάλιση οχημάτων να λαμβάνεται η αίτηση ασφάλισης με ηλεκτρονικά μέσα χωρίς τη φυσική υπογραφή του πελάτη (άρθρο 6α), καθώς και οι αναθεωρήσεις στην ευθύνη του Επικουρικού Κεφαλαίου και τον διακανονισμό των ζημιών (άρθρα 19α και 19β).
Πέραν των ανωτέρω, και δεδομένου του αυξημένου αριθμού εξαγορών και συγχωνεύσεων που πραγματοποιούνται εντός της ασφαλιστικής αγοράς (τόσο στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις όσο και στις επιχειρήσεις ασφαλιστικής διαμεσολάβησης), αναμένεται η δημοσίευση νομοσχεδίου με αντικείμενο μεταξύ άλλων την παροχή κινήτρων καινοτομίας και συγχωνεύσεων επιχειρήσεων, το οποίο πρόκειται να δημιουργήσει νέα δεδομένα επηρεάζοντας κατ’ επέκταση και τις αντίστοιχες εξελίξεις στην ελληνική ασφαλιστική αγορά.
