συνέντευξη του Τριαντάφυλλου Λυσιμάχου, Σύμβουλου Διοίκησης για Ασφαλιστικά θέματα του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, Πρόεδρου του ΔΣ της Πειραιώς Πρακτορειακής (περιοδικό am, Τεύχος Μαρτίου 2024 ) στον Νίκο Μωράκη

Στο “κενό” όσον αφορά την ανάπτυξη του κλάδου της ιδιωτικής ασφάλισης στην Ελλάδα και την αναγκαιότητα σχεδιασμού λύσεων ΣΔΙΤ με την παράλληλη σύσταση “ταμείου” στο πεδίο της διαχείρισης του κινδύνου από φυσικές καταστροφές αναφέρεται ο Τριαντάφυλλος Λυσιμάχου, Σύμβουλος Διοίκησης για Ασφαλιστικά θέματα του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς και πρόεδρος του ΔΣ της Πειραιώς Πρακτορειακή. Όπως εξηγεί ο κ. Λυσιμάχου σε σχέση με τον ευρωπαικό μέσο όρο η χώρα μας υπολείπεται τόσο όσον αφορά το δείκτη σε σχέση με το ΑΕΠ όσο και στα κατά κεφαλήν ασφάλιστρα. Ο κ. Λυσιμάχου επίσης αναφέρει:

• θα συνεχιστεί η τάση εξαγορών και συγχωνεύσεων που καταγράφεται στην ασφαλιστική αγορά

• το μέτρο έκπτωσης εώς 10% στον ΕΝΦΙΑ για τις ασφαλισμένες κατοικίες αποτελεί μεν βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο είναι ανεπαρκές, θα έπρεπε η έκπτωση να είναι διπλάσια

• εφαρμόζεται στρατηγική που θα οδηγήσει σε σημαντική ανάπτυξη τις πωλήσεις μέσω του bancassurance

Ο Ψηφιακός μετασχηματισμός αν και καθυστέρησε να εφαρμοστεί στις ασφαλιστικές εταιρίες σε σχέση με άλλους κλάδους (πχ στις Τράπεζες), φαίνεται ότι προχωρά τώρα με γρήγορους ρυθμούς. Κατά τη γνώμη σας έχει υπάρξει πρόοδος στη διείσδυση της Ασφαλιστικής Αγοράς στην Ελληνική Κοινωνία τις τελευταίες δεκαετίες; Έχει αναπτυχθεί οργανικά ο Κλάδος σε σημείο που να αρχίσει να γίνεται ευρύτερα αποδεκτός και κατανοητός;

Πρόοδος υπάρχει σχετικά με το παρελθόν. Αλλά αν λάβουμε υπόψη την σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και τον Μ.Ο. της ΕΕ μάλλον για επιδείνωση πρόκειται.

Η διείσδυση της Ασφαλιστικής Αγοράς στην Ελληνική Κοινωνία είναι μέγεθος μετρήσιμο και αντιστοιχεί ως γνωστόν στο λόγο των ετησίων Καθαρών Ασφαλίστρων που παράγονται στη χώρα προς το ετήσιο Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν. Αντιπροσωπευτικός σχετικός δείκτης είναι επίσης και το κατά κεφαλή ασφάλιστρο- το πηλίκο των Καθαρών Ασφαλίστρων διά του πληθυσμού της Χώρας. Αμφότεροι οι δείκτες, εδώ και πολλά χρόνια παραμένουν σχεδόν αμετάβλητοι για την Ελλάδα, κοντά στο 2 (2,4 το 2022) ο πρώτος και στα €400 (€407 το 2020) ο δεύτερος, χωρίς να επηρεάζονται ιδιαίτερα από την μεταβολή του ΑΜΚ, της αγοραστικής δύναμης, την αύξηση των ασφαλίστρων ή την μεταβολή του πληθυσμού. Η σύγκριση τους με τους Ευρωπαϊκούς αντίστοιχους δείκτες φανερώνει την τεράστια απόσταση που μας χωρίζει από τον Μέσο Όρο της Ευρώπης αλλά και των περισσοτέρων χωρών-μελών. Το 2,4 της χώρας μας αντιστοιχεί στο 7 του Μ.Ο. της ΕΕ και τα €407 κατά κεφαλή ασφάλιστρα του 2020 αντιστοιχούν στα €2.093 του Μ.Ο. της ΕΕ. Δηλαδή 3 φορές χαμηλότερα με βάση τον πρώτο δείκτη και 5 φορές χαμηλότερα με βάση το κατά κεφαλή ασφάλιστρο! Στα 50 σχεδόν χρόνια της καριέρας μου στην Ελληνική και Ευρωπαϊκή Ασφαλιστική Αγορά οι πιο πάνω σχέσεις χειροτερεύουν: Τότε είμαστε 2 φορές κάτω από τον Μ.Ο, σήμερα είμαστε 3-5 φορές. Η Πορτογαλία, μία χώρα πολύ κοντά στα δικά μας οικονομικά μεγέθη τότε και τώρα, είχε τότε μικρότερη ασφαλιστική διείσδυση από τη δική μας ενώ σήμερα έχει δύο φορές μεγαλύτερη. Βασικές αιτίες μπορεί να θεωρηθούν το μεγάλο ποσοστό πληθυσμού με εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχιας, η παρατεταμένη οικονομική κρίση και η παντελής έλλειψη συνεργασίας και ενδιαφέροντος της πολιτείας για παροχή φορολογικών απαλλαγών στα ασφάλιστρα προγραμμάτων υγείας, σύνταξης -όπως ίσχυε προ κρίσεων- και των φυσικών καταστροφών.

Αντίθετα, ο Κλάδος από Οργανική και Κεφαλαιακή άποψη έχει βελτιωθεί σημαντικά, αυξάνοντας την αξιοπιστία και φερεγγυότητα του στα επίπεδα των πιο προηγμένων χωρών-μελών της ΕΕ. Το εποπτικό πλαίσιο λειτουργίας των Ασφαλιστικών Εταιριών έχει βοηθήσει καθοριστικά στην εξυγίανση του Κλάδου. Οι Ασφαλιστικές εταιρίες είναι πιο εύρωστες οικονομικά και λιγότερες σε αριθμό σε σχέση με το παρελθόν, ανταποκρίνονται δε αποτελεσματικά και γρήγορα στη πληρωμή των αποζημιώσεων. Παρόλα αυτά η ασφαλιστική συνείδηση των Ελλήνων παραμένει σε πολύ χαμηλά επίπεδα σαν αποτέλεσμα των ελλείψεων που προαναφέρθησαν και επιπλέον της έλλειψης σχετικής παιδείας και πληροφόρησης.

ΣΗΜ. Οι δείκτες είναι από στοιχεία του ΙΟΒΕ

Πώς μπορεί να διευρυνθεί το πεδίο των ασφαλιστικών εργασιών και σε τι βαθμό πιστεύετε ότι πρέπει να απευθυνθεί η ασφαλιστική αγορά στους νέους;

Για τη διεύρυνση των ασφαλιστικών εργασιών αρκεί να ακολουθήσουμε τα πρότυπα των πιο προηγμένων χωρών παρέχοντας στους πολίτες και τους επιχειρηματίες κίνητρα φορολογικά και οικονομικά και προχωρώντας στη σύναψη προγραμμάτων ΣΔΙΤ για την ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών, Υγείας, Σύνταξης και Κυβερνο-επιθέσεων. Η κλιματική αλλαγή προκαλεί ήδη τεράστιες φυσικές καταστροφές και το Κράτος από μόνο του δεν θα μπορεί να τις καλύψει. Εκείνοι δε που θα υποστούν τα περισσότερα βάρη είναι οι μη έχοντες. Στον τομέα της υγείας είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι μόνο ένα 10% των δαπανών της Ιδιωτικής Υγείας καλύπτεται από την Ιδιωτική Ασφάλιση.

Ο Ψηφιακός μετασχηματισμός αν και καθυστέρησε να εφαρμοστεί στις ασφαλιστικές εταιρίες σε σχέση με άλλους κλάδους (πχ στις Τράπεζες), φαίνεται ότι προχωρά τώρα με γρήγορους ρυθμούς με θετικά αποτελέσματα τόσο για το κόστος λειτουργίας των Εταιρειών όσο και για τη προώθηση των πωλήσεων και την εξυπηρέτηση των πελατών.. Ήδη λειτουργούν μερικές ψηφιακές πλατφόρμες που θα αυξηθούν σημαντικά στο κοντινό μέλλον. Προσφέρεται έτσι ένα φιλικό περιβάλλον, ιδιαίτερα για τους νέους, που επικοινωνούν με τον «έξω» κόσμο σχεδόν αποκλειστικά με τα smart phone, για να πληροφορηθούν για τα ασφαλιστικά προϊόντα και να προχωρήσουν ίσως στη κάλυψη των κινδύνων που αναγνωρίζουν ότι είναι εκτεθειμένοι.

Στην επαγγελματική σας σταδιοδρομία θα μπορούσατε να χαρακτηρίσετε στιγμές «σταθμούς στην ιστορία της Ελληνικής Ασφαλιστικής Αγοράς» και αν ναι ποιοι ήταν αυτοί; Στιγμές που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί ο Κλάδος;

Την χρονιά που άρχισε η καριέρα μου-το 1976- θεσπίστηκε ο Νόμος για την υποχρεωτική Ασφάλιση Αστικής Ευθύνης Αυτοκινήτων. Ήταν μία σημαντική αλλαγή για την προστασία των πολιτών, που άλλαξε προς το καλύτερο και τις προοπτικές ανάπτυξης του Κλάδου. Συγχρόνως άρχισαν και τα παρατράγουδα για τις καταβολές των αποζημιώσεων και την μη επάρκεια των Αποθεμάτων των Εταιριών, που οδήγησε σταδιακά στη μείωση του αριθμού των Εταιρειών που ασκούσαν τον Κλάδο. Από τις τότε 120 περίπου Ασφαλιστικές Εταιρίες παρέμειναν σήμερα στην αγορά σχεδόν 25 (συν κάποιες που λειτουργούν με το θεσμό της ΕΕ για Ελεύθερη Παροχή Υπηρεσιών -ΕΠΥ). Η ταυτόχρονη ίδρυση του γραφείου Στατιστικής Αυτοκινήτων από την ΕΑΕΕ βοήθησε στην εφαρμογή της υποχρεωτικής Ασφάλισης αν και είναι ακόμα ελλιπής, εφόσον η πολιτεία δεν επιβάλλει ποινές στα ανασφάλιστα οχήματα. Την ίδια χρονιά, το 1976 θεσπίστηκε και το Επικουρικό Κεφάλαιο που είναι αλήθεια ότι έσωσε το γόητρο της Αγοράς αφού αποζημίωνε τους Ασφαλισμένους των εταιρειών που έκλειναν ή εκείνους στους οποίους προκάλεσε ζημιά κάποιο ανασφάλιστο όχημα. Σημαντικός σταθμός για την ανάπτυξη και την φερεγγυότητα της αγοράς ήταν το 2009 όταν άρχισε να εφαρμόζεται η οδηγία της ΕΕ για τις λειτουργικές υποχρεώσεις των Ασφαλιστικών Εταιριών και την ικανότητα τους να αντιμετωπίζουν τις μακροχρόνιες υποχρεώσεις τους- το Solvency II- που εφαρμόστηκε πλήρως το 2016. Στο μεταξύ το 2010 μεταφέρθηκε η εποπτεία από το Υπ. Εμπορίου, στη Τράπεζα της Ελλάδος και συνέβαλε αποτελεσματικά στην βελτίωση της αξιοπιστίας της Αγοράς. Αξίζει δε να αναφερθεί και η μεγάλη προώθηση που δόθηκε την δεκαετία του ΄80 με την θέσπιση του Agency System για τις πωλήσεις των προϊόντων του Κλάδου Ζωής και Υγείας όπως και την εισαγωγή των On Line Μ/Χ Συστημάτων στις Εταιρίες. Αρκετές προσπάθειες έγιναν τη δεκαετία του ’90 για να δημιουργηθούν προγράμματα συνεργασίας των Ασφαλιστικών Εταιρειών με το Κράτος στον τομέα Υγείας και Σύνταξης. Από τη προσπάθεια αυτή προέκυψε το 2002 ο Νόμος για την δημιουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) στα οποία εμπλέκεται μεν-κυρίως αντασφαλίστηκα- η Αγορά, αλλά δεν είναι ασφαλιστικά προϊόντα. Την εποχή εκείνη υπεγράφησαν και οι πρώτες συμβάσεις της ΕΑΕΕ με τις Ιδιωτικές κλινικές. Τέλος, το 2004 εφαρμόστηκε στη χώρα μας η Οδηγία της ΕΕ για το Bancassurance και το 2018 η IDD για τη ρύθμιση θεμάτων της Διαμεσολάβησης. Αμφότερες επέδρασσαν θετικά στην ανάπτυξη και λειτουργία της Ασφαλιστικής Αγοράς.

Για πρώτη φορά το 2024 εφαρμόστηκε το μέτρο της χορήγησης μείωσης στον ΕΝΦΙΑ στις ασφαλισμένες κατοικίες. Ποια είναι η άποψή σας σχετικά με το μέτρο και την εφαρμογή του;

Απευθυνόμενος στο Κράτος θα έλεγα-«επιτέλους»! Αναμφισβήτητα πρόκειται για ένα θετικό μέτρο αλλά ανεπαρκές. Φαίνεται ότι για το 2024 αφορά μόνο σε 300.000 νοικοκυριά από τα 1,1 εκατ. Ασφαλισμένα (27%). Tα υπόλοιπά δεν πληρούσαν προφανώς τις απαιτήσεις του Νόμου. Υπάρχει κάποια αισιοδοξία ότι τα επόμενα χρόνια. Το μέτρο αυτό θα ενθαρρύνει και κάποιους από τους ιδιοκτήτες των υπολοίπων 4 εκατ. κατοικιών που δεν είναι ασφαλισμένοι (σύνολο κατοικιών 5 εκ. περίπου), να ασφαλιστούν. Αδύναμο το βλέπω αυτό το 10%. Πρέπει τουλάχιστο να διπλασιαστεί ώστε η έκπτωση να πλησιάσει το κόστος αγοράς ενός ετήσιου ασφαλιστηρίου συμβολαίου πυρός, σεισμού, πλημύρας-φυσικών καταστροφών. Βεβαίως η υποχρεωτική ασφάλιση θα ήταν η λύση( εφαρμόζεται εδώ και χρόνια σε άλλες Ευρωπαϊκές-και όχι μόνο-χώρες).

Πιστεύετε ότι κάτι παρόμοιο πρέπει να εφαρμοστεί και για τις επιχειρήσεις; Να δοθούν δηλαδή κίνητρα στους επιχειρηματίες ή να υπάρχει μία υποχρεωτική ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών;

Λαμβάνοντας υπόψη τις τεράστιες καταστροφές που προκάλεσαν οι πρόσφατες κακοκαιρίες Ianos και Daniel και οι ελλιπείς αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν ή πρόκειται να καταβληθούν, αντιλαμβανόμαστε ότι το πρόβλημα της προστασίας των επιχειρήσεων και των κατοικιών από

φυσικές καταστροφές λόγω και της κλιματικής αλλαγής, είναι ήδη ΕΔΩ. Χρειάζεται- πέραν των κινήτρων- σε συνεργασία Κράτους και Ασφαλιστικής Αγοράς- ΣΔΙΤ- να δημιουργηθεί ένα «Ταμείο» στο οποίο θα συνεισφέρουν υποχρεωτικά τόσο οι επιχειρήσεις όσο και οι ιδιοκτήτες κατοικιών και θα καλύπτονται μέχρι ενός ποσού από τους κινδύνους φυσικών καταστροφών. Το Κράτος θα συμμετέχει στο Κεφάλαιο και το όλο πρόγραμμα θα αντασφαλίζεται. Οι εισφορές θα κατατίθενται μέσω λογαριασμών κοινής ωφέλειας ή άλλων εισπρακτικών μηχανισμών. Γίνεται κατανοητό ότι έτσι οι αποζημιώσεις θα καλύπτουν μεγάλο μέρος των ζημιών χωρίς να επιβαρύνεται δυσανάλογα το Κράτο- δηλαδή οι φορολογούμενοι- και οι πολίτες. Θα μπορούσαν επίσης, με φορολογικά κίνητρα, να ενθαρρύνονται τόσο οι επιχειρηματίες όσο και οι ιδιοκτήτες κατοικιών να ασφαλίζονται και για το υπόλοιπο της αξίας των εγκαταστάσεων και περιουσιών τους και με επιπλέον συμπληρωματικούς κινδύνους. Παρόμοια Ταμεία λειτουργούς εδώ και αρκετά χρόνια σε Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, Τουρκία κ.α

Ως ένα στέλεχος της Αγοράς που με τις πρωτοβουλίες σας εκσυγχρονίσατε το Bancassurance Δίκτυο στην Ελλάδα, πιστεύετε ότι έχει βρει τη θέση του ανάμεσα στα λοιπά κανάλια διανομής ασφαλιστικών προϊόντων ή έχει ακόμα πολλά να δείξει;

Τα τελευταία 20 χρόνια περίπου που εφαρμόζεται στην Ελλάδα ο νόμος για τη διαμεσολάβηση των Τράπεζων στη πώληση Ασφαλιστικών προϊόντων, έχουν επέλθει σημαντικές- θετικές αλλαγές τόσο στην Ιδιωτική Ασφάλιση όσο και στα έσοδα των Τραπεζών. Συγκεκριμένα, στον τομέα ασφάλισης περιουσίας υπήρξε βελτίωση της διεισδυτικότητας λόγω της «υποχρεωτικής» ασφάλισης των δανειοδοτούμενων ακινήτων και εγκαταστάσεων. Οι δανειολήπτες επίσης είχαν την δυνατότητα να ασφαλίζονται με Ομαδικά Συμβόλαια Ζωής και Ανικανότητας για την περίπτωση αδυναμίας πληρωμής του δανείου λόγω θανάτου και Ανικανότητας (για να μείνει το ακίνητο στην οικογένεια). Προωθούνται επίσης σύγχρονα ασφαλιστικά προγράμματα για τη προστασία πληρωμής των πάσης φύσεως δανείων σε περίπτωση ασθένειας ή απώλειας εργασίας του δανειολήπτη. Σε ατομικό επίπεδο, πωλούνται με επιτυχία από τους 6.000 περίπου πιστοποιημένους υπαλλήλους των Τραπεζών, Επενδυτικά-Συνταξιοδοτικά προϊόντα και προϊόντα Υγείας (ατομικά και Ομαδικά), Γενικών Κλάδων όπως και ειδικά σχεδιασμένα προϊόντα έναντι κινδύνων από κυβερνοεπίθεση, κλοπή προσωπικών αντικειμένων, ταξιδιωτικές ασφαλίσεις κλπ.

Το μερίδιο του Bancassurance-Ζωής και Γενικών- στην Αγορά, έχει ξεπεράσει το 25% (1,3 δις Ασφάλιστρα), ενώ οι πωλήσεις Ζωής το 40% (1,1 δις). Τα έσοδα σε ετήσιες προμήθειες των 4 Συστημικών Τραπεζών εκτιμώ ότι ίσως θα ξεπεράσουν τα 100 εκατ το 2023. Ας σημειωθεί ότι σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες πιο «ώριμες» Ασφαλιστικά, οι πιο πάνω δείκτες είναι υψηλότεροι. Στο δε Κλάδο ζωής ξεπερνούν το 60%. (Η Τράπεζα Πειραιώς το 2023 κατείχε μερίδιο 30% περίπου των ασφαλίστρων της αγοράς του Bancassurance ή το 7,2% της συνολικής Ασφαλιστική αγοράς-11,3% Ζωής και 3,2% Γενικών- ενώ τα έσοδα εκτιμώνται στα 50 εκ.)

Γίνεται αντιληπτό ότι με την εφαρμογή του Bancassurance, εκτός από τα οφέλη στον ίδιο το θεσμό της Ιδιωτικής Ασφάλισης, οι Τράπεζες εξασφαλίζουν σημαντικά έσοδα χωρίς την ανάγκη επένδυσης Κεφαλαίων. Επίσης από την μεταβίβαση δικαιωμάτων πώλησης και τις αποκλειστικές Συμβάσεις με Ασφαλιστικές Εταιρίες εξασφαλίζουν υψηλές εφάπαξ εισροές.

Με τη χρήση της υψηλής Τεχνολογίας που χρησιμοποιούν οι Τράπεζες, θα προωθηθούν περαιτέρω τα γνωστά Ασφαλιστικά προϊόντα αλλά και πιο σύνθετα που ταιριάζουν σε διάφορες κατηγορίες πελατών και κυρίως στους νέους. Φυσικά, στην αγορά δραστηριοποιούνται έντονα όλα τα κανάλια της διαμεσολάβησης προς όφελος πάντα των πολιτών και του θεσμού της Ιδιωτικής Ασφάλισης.

Τέλος, θεωρείτε ότι κλείνει ο κύκλος συγχωνεύσεων και εξαγορών σε επίπεδο Ασφαλιστικών Εταιριών; Και ποια είναι η άποψη σας για τις επενδύσεις που γίνονται σε μεγάλα Μεσιτικά και Πρακτορειακά γραφεία;

Σε ότι αφορά στις Ασφαλιστικές Εταιρίες, εκτιμώ ότι ο Κύκλος δεν έκλεισε ακόμα, δεδομένου ότι υπάρχουν ακόμα μικρές εταιρίες που οι λειτουργικές τους υποχρεώσεις θα τους οδηγήσουν σύντομα να διαπραγματευθούν την συγχώνευση με άλλη ή την πώληση. Η τάση αυτή υπάρχει σε όλο το πλανήτη και την τελευταία 10ετία στην Αγορά μας με πολύ θετικά αποτελέσματα. Στο τομέα της διαμεσολάβησης, σχετικά πρόσφατα άρχισε η «συγκέντρωση» των δυνάμεων σε μεγαλύτερα σχήματα. Υπήρχε μεγάλη διασπορά των δυνάμεων και αυτό ήταν σε βάρος των πωλητών, των πελατών και του θεσμού. Υπάρχει ακόμα μεγάλο περιθώριο για εξαγορές και συγχωνεύσεις. Πιστεύω ότι η τάση αυτή θα οδηγήσει στη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών διαμεσολάβησης και την οικονομική ευρωστία του Κλάδου.