Θ. Μητράκος: Αυστηρότερο πλαίσιο στη διάσωση ασφαλιστικών εταιρειών

Θεσμικές παρεμβάσεις για την ανάκαμψη των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε ακραίες συνθήκες, και την εξυγίανσή τους, καθώς και για εναρμονισμένες εξουσίες έγκαιρης παρέμβασης των εθνικών εποπτικών αρχών προαναγγέλλει ο Υποδιοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Θεόδωρος Μητράκος, σε αποκλειστική του συνέντευξη στο «ΑΜ», τονίζοντας ότι οι παρεμβάσεις αυτές θα γίνουν στο πλαίσιο αναθεώρησης της Φερεγγυότητας ΙΙ, όπου θα περιέλθουν και νέες ρυθμίσεις για την κλιματική αλλαγή και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις.

συνέντευξη του Θ. Μητράκου, Υποδιοικητή της ΤτΕ στον Πλάτωνα Τσούλο

Ο κ. Μητράκος αποκαλύπτει επίσης ότι θεσμικές παρεμβάσεις θα προωθηθούν και για τις ασφαλιστικές εκκαθαρίσεις με την προσθήκη διατάξεων που θα ευνοούν την επιτάχυνση των απαιτούμενων διαδικασιών, αλλά και για την Ασπίς Πρόνοια, προκειμένου οι διαδικασίες αποζημιώσεων να καταστούν ταχύτερες.

Σχολιάζοντας το ζήτημα των συντάξεων τονίζει ότι η πολιτεία οφείλει να εξετάσει την υπό προϋποθέσεις θεσμοθέτηση φορολογικών κινήτρων για την ανάπτυξη αποταμιευτικών προϊόντων, ενώ αναφερόμενος στα ΡΕΡΡ τα χαρακτηρίζει ευπρόσδεκτα και χρήσιμα για την ενίσχυση του εισοδήματος, επισημαίνει το συμπληρωματικό τους ρόλο, ενώ διευκρινίζει ότι, σε κάθε περίπτωση, δεν θα αποτελέσουν λύση για το ασφαλιστικό πρόγραμμα οποιασδήποτε χώρας.

Φορολογικά κίνητρα προτείνει ο κ. Μητράκος και αναφορικά με τις ασφαλιστικές καλύψεις έναντι κινδύνων, ενώ για τις ΕΠΥ σημειώνει ότι τα θέματα που έχουν ανακύψει είναι διασυνοριακά και, ως τέτοια, μόνο μια συντονισμένη παρέμβαση σε επίπεδο ΕΕ μπορεί να τα αντιμετωπίσει ουσιαστικά, τονίζοντας ότι ήδη ε\ξετάζονται κάποια πρώτα μέτρα.

• Να δοθούν φορολογικά κίνητρα για τα αποταμιευτικά προγράμματα

• Να υπάρξει κινητροδότηση για τις καλύψεις έναντι κινδύνων

• Τα ΡΕΡΡ δεν θα λύσουν το συνταξιοδοτικό πρόγραμμα

• Έρχονται μέτρα για τις ΕΠΥ

• Τροποποιείται το πλαίσιο εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εταιρειών

• Επιταχύνονται οι διαδικασίες αποζημιώσεων για την Ασπίς

• Έως τα 70,5 εκατ. ευρώ οι έως τώρα καταβολές για τον Όμιλο

• Μέχρι το 2021 οι δίκες για την Ασπίς

• Αναβαθμίζεται ο ρόλος των εποπτών περί εξυγίανσης ασφαλιστικών εταιρειών

• Δρομολογούνται έλεγχοι για την εφαρμογή της IDD

Έχοντας μια πρώτη εικόνα για τα αποτελέσματα χρήσης 2018 της ασφαλιστικής αγοράς, θα θέλαμε ένα γενικό σχόλιό σας σχετικά με το οικονομικό status του κλάδου.

Ως συνολική εικόνα, μπορώ να πω ότι η ασφαλιστική αγορά κατά το 2018 έδειξε σημάδια ανάκαμψης όσον αφορά τη δραστηριότητα, βελτίωσε την ωριμότητά της διατηρώντας παράλληλα ικανοποιητικά επίπεδα κεφαλαιακής επάρκειας. Η παραγωγή ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων το 2018 προσέγγισε τα 4 δισ. ευρώ, αυξημένη κατά 1,75% σε σύγκριση με το 2017. Τα ασφάλιστρα των δραστηριοτήτων ασφαλίσεων κατά ζημιών ανήλθαν σε 2 δισ. ευρώ, αυξημένα κατά 3,6% σε σχέση με το 2017, με το μεγαλύτερο μέρος αυτών, το 40%, να οφείλεται στις ασφαλίσεις αστικής ευθύνης χερσαίων οχημάτων, ακολουθούμενες από τις ασφαλίσεις πυρός με 21%. Στις ασφαλίσεις ζωής τα ασφάλιστρα ανήλθαν σε 1,8 δισ. ευρώ, σχεδόν αμετάβλητα σε σχέση με το 2017.

Τα ακαθάριστα εγγεγραμμένα ασφάλιστρα των ασφαλίσεων ζωής που συνδέονται με επενδύσεις ανήλθαν σε 0,4 δισ. ευρώ, αποτελώντας ποσοστό 21% επί των συνολικών ακαθάριστων εγγεγραμμένων ασφαλίστρων δραστηριοτήτων ζωής, έναντι 19% το 2017. Η συνολική αξία του ενεργητικού διαμορφώθηκε στο τέλος του 2018 σε περίπου 17 δισ. ευρώ, οριακά αυξημένη κατά περίπου 1% σε σύγκριση με το τέλος του 2017. Ως προς τη διάρθρωση του ενεργητικού, το 60% ήταν τοποθετημένο σε χρεωστικούς τίτλους, το 15% σε επενδύσεις σε αμοιβαία κεφάλαια και το 8% σε καταθέσεις. Αναφορικά με τις υποχρεώσεις, το σύνολο των τεχνικών προβλέψεων ανήλθε σε 12,5 δισ. ευρώ, αυξημένο κατά περίπου 3% σε σύγκριση με το τέλος του 2017.

Ως προς την κεφαλαιακή επάρκεια, στην οποία η Τράπεζα της Ελλάδος ως εποπτική αρχή δίνει ιδιαίτερη σημασία, τα επιλέξιμα κεφάλαια της ασφαλιστικής αγοράς σε ποσοστό 94% ταξινομούνται στην υψηλότερη κατηγορία ποιότητας. Επίσης, η συνολική Κεφαλαιακή Απαίτηση Φερεγγυότητας (SCR) διαμορφώθηκε στο τέλος του 2018 σε 1,7 δισ. ευρώ, ενώ η Ελάχιστη Κεφαλαιακή Απαίτηση (MCR) στο σύνολο της ασφαλιστικής αγοράς διαμορφώθηκε σε 0,65 δισ. ευρώ, με τα αντίστοιχα συνολικά ίδια εποπτικά κεφάλαια να ανέρχονται σε 2,8 δισ. και με όλες τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις να διαθέτουν δείκτη κάλυψης σημαντικά υψηλότερο του 100%.

Πέρα από τους αριθμούς, θετική είναι και η συνεχής προσπάθεια των επιχειρήσεων ιδιωτικής ασφάλισης να ενισχύουν την εταιρική τους διακυβέρνηση, την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού τους και το ρόλο της αυτοαξιολόγησης κινδύνου και φερεγγυότητας. Είναι ευνόητο ότι πάντοτε υπάρχει περιθώριο για βελτίωση.

Τα στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς εμμένουν στο πάγιο αίτημά τους περί αναγνώρισης στον κλάδο φορολογικών κινήτρων ώστε να διεισδύσει αμεσότερα στην κοινωνία. Θεωρείτε ότι οι συνθήκες επιτρέπουν ανάλογες αποφάσεις από την πλευρά της πολιτείας;

Όπως πολλές φορές έχω αναφέρει στο παρελθόν, η μεγάλη πρόκληση για τον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης εξακολουθεί να είναι η καλλιέργεια ασφαλιστικής συνείδησης και η περαιτέρω ανάπτυξη των ασφαλιστικών εργασιών σε όλους τους επιμέρους κλάδους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η διείσδυση της ασφαλιστικής αγοράς (ακαθάριστα εγγεγραμμένα ασφάλιστρα ως ποσοστό του ΑΕΠ) στην Ελλάδα κυμαίνεται σε περίπου 2,2%, έναντι περίπου 7,5% σε επίπεδο ΕΕ, ενώ ισχνή είναι στην Ελλάδα η δραστηριότητα των επαγγελματικών ταμείων και τα προαιρετικού τύπου προϊόντα ιδιωτικής αποταμίευσης για σύνταξη.

Συνεπώς υπάρχουν σημαντικά περιθώρια ανάπτυξης για την ελληνική ασφαλιστική αγορά. Υπό το πρίσμα αυτό, αιτήματα για παροχή κινήτρων, κυρίως φορολογικών, τόσο αναφορικά με ασφαλιστικές καλύψεις έναντι κινδύνων όσο και για την ανάπτυξη αποταμιευτικών προϊόντων, έχουν λογική βάση και θα πρέπει να εξεταστούν από την Πολιτεία, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη τη διεθνή εμπειρία, αλλά και τις δημοσιονομικές δυνατότητες και το δημοσιονομικό χώρο που έχει δημιουργηθεί και έχει ήδη αξιοποιηθεί με διάφορους τρόπους τα τελευταία έτη. Αυτό βεβαίως δεν αφορά την εποπτική αρχή, αλλά την ίδια την Πολιτεία η οποία θέτει και τις προτεραιότητες.

Η ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά βρίσκεται εν αναμονή ψήφισης του Κανονισμού καθιέρωσης των PEPP. Θα μπορούσε και σε τι βαθμό η μελλοντική εισαγωγή στην Ελλάδα των ευρωπαϊκών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων να επηρεάσει τις πολιτικές αποφάσεις που θα ληφθούν όταν θα κριθεί σκόπιμη μια νέα μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό;

Είναι προφανές ότι ένα προσωπικό συνταξιοδοτικό πρόγραμμα, πανευρωπαϊκό ή μη, δεν μπορεί να αποτελέσει τη λύση για το ασφαλιστικό πρόβλημα οποιασδήποτε χώρας. Ο συμπληρωματικός και μόνο ρόλος των προσωπικών συνταξιοδοτικών προγραμμάτων για την ενίσχυση του εισοδήματος κατά τη συνταξιοδότηση είναι ευπρόσδεκτος και χρήσιμος. Με αυτό το πρίσμα θα πρέπει να θεωρηθεί και το νέο πανευρωπαϊκό προσωπικό συνταξιοδοτικό προϊόν (ΡΕΡΡ) που θα λειτουργεί κεφαλαιοποιητικά στο πλαίσιο του τρίτου πυλώνα και θα φέρει υψηλά πρότυπα ποιότητας, καθώς και πληθώρα φιλικών χαρακτηριστικών προς τους αποταμιευτές. Με την έννοια του συμπληρωματικού και μόνο χαρακτήρα των προγραμμάτων αυτών, εκτιμώ ότι δεν θα πρέπει να επηρεάσουν τις πολιτικές αποφάσεις σε ενδεχόμενη νέα μεταρρύθμιση του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος.

Ιδιαίτερα ως προς το PEPP, με την ευκαιρία αυτή, επιτρέψτε μου να αναφέρω κάποια βασικά χαρακτηριστικά του, ώστε να κατανοήσει καλύτερα ο αναγνώστης τη χρησιμότητά του. Κατ’ αρχάς να αναφέρω ότι η αγορά ενός τέτοιου προϊόντος θα είναι εθελοντική και θα απευθύνεται σε άτομα που θα θέλουν να ενισχύσουν τις συνταξιοδοτικές τους απολαβές μέσα από ένα συμπληρωματικό ιδιωτικό κεφαλαιοποιητικό σύστημα. Δηλαδή ο ασφαλισμένος θα αποταμιεύει περιοδικά ένα ποσό σε έναν ατομικό συνταξιοδοτικό λογαριασμό, που θα έχει μειωμένη δυνατότητα πρόωρης ρευστοποίησης, με σκοπό να λάβει το συσσωρευμένο, κατά τη στιγμή της συνταξιοδότησης, κεφάλαιο είτε εφάπαξ είτε ως περιοδική σύνταξη.

Στην πιο απλή του περίπτωση θα περιλαμβάνει προστασία κεφαλαίου, ενώ πιθανόν θα παρέχονται και προϊόντα που θα εφαρμόζουν εναλλακτικές επενδυτικές στρατηγικές σχεδιασμένες ώστε να ταιριάζουν σε διαφορετικά επενδυτικά προφίλ.

Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των PEPP, που θα λειτουργήσει θετικά για την ανάπτυξή του, αποτελεί η δυνατότητα αλλαγής παρόχου, αλλά και η δυνατότητα φορητότητας σε περίπτωση που ο αποταμιευτής αλλάζει χώρα διαμονής. Ιδίως το δεύτερο είναι ιδιαίτερα σημαντικό στο σημερινό ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, καθώς έχει αυξηθεί σημαντικά η μετακίνηση των ασφαλισμένων μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Χαρακτηριστικά να αναφέρω ότι, με βάση μελέτη του Ινστιτούτου Bruegel, περίπου το 4% των Ευρωπαίων ηλικίας 20-64 ετών κατοικούν σε διαφορετική χώρα από εκείνη της καταγωγής τους (στοιχεία τέλους 2017).

Μάλιστα, σε κάποιες χώρες το ποσοστό αυτό είναι αρκετά υψηλότερο. Για παράδειγμα, στη Ρουμανία προσεγγίζει το 20%, στην Πορτογαλία το 14%, στη Βουλγαρία το 12,4%. Το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα ήταν 6% στο τέλος του 2017 και ενδεχομένως είναι υψηλότερο σήμερα. Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν για έναν εργαζόμενο που θα αποφασίσει να εργαστεί σε μία άλλη χώρα να μην έχει να αντιμετωπίσει και το εμπόδιο της μεταφοράς του προσωπικού ασφαλιστικού του προϊόντος. Τέλος, εκτιμάται ότι τα PEPP θα συμβάλουν στη διοχέτευση αποταμιεύσεων σε μακροπρόθεσμες επενδύσεις, με προφανείς θετικές επιδράσεις στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης.

Ήδη η αγορά κλήθηκε και προσαρμόστηκε στο Solvency II, την IDD και το GDPR. Θεωρείτε ότι το θεσμικό πλαίσιο συνεχίζει να έχει αδύναμα σημεία τα οποία χρήζουν νομοθετικών παρεμβάσεων;

Το νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας της ασφαλιστικής αγοράς έχει ενισχυθεί σημαντικά τα τελευταία έτη τόσο σε θέματα κεφαλαιακών απαιτήσεων όσο και σε θέματα θεσμικού πλαισίου και προστασίας του καταναλωτή. Ωστόσο, η ασφαλιστική αγορά είναι μια ιδιαίτερα δυναμική αγορά που συνεχώς εξελίσσεται αντιδρώντας στις διαρκώς μεταβαλλόμενες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και προκλήσεις. Κατά συνέπεια, το θεσμικό πλαίσιο τελεί υπό διαρκή αξιολόγηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έτσι ώστε να προσαρμόζεται γρήγορα με βάση τις νέες συνθήκες και προκλήσεις της αγοράς. Ενδεικτικά αναφέρω δύο παραδείγματα, όπου ενδεχομένως υπάρχουν περιθώρια εκσυγχρονιστικών παρεμβάσεων. Αυτά σχετίζονται με την ανάληψη μακροχρόνιων κινδύνων και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών κινδύνων.

Όσον αφορά την ανάληψη των μακροχρόνιων κινδύνων, η Φερεγγυότητα ΙΙ, όπως έχει σχεδιαστεί, δίνει αντικίνητρα, μέσω κεφαλαιακών επιβαρύνσεων, στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις, αποθαρρύνοντάς τις έτσι να προβαίνουν σε μακροχρόνιες επενδύσεις. Η συμπεριφορά που παρατηρούμε από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις αντανακλά ακριβώς αυτό: έχουν αρχίσει να παρέχουν περισσότερο βραχυχρόνιες ασφαλιστικές καλύψεις, αλλά και να μετασχηματίζονται σε επενδυτές με περισσότερο βραχυχρόνιο επενδυτικό ορίζοντα. Όμως αυτό γεννά εύλογα ερωτήματα.

Σε ποιο βαθμό η συμπεριφορά αυτή αποστερεί τους ασφαλισμένους από μακροχρόνιες καλύψεις ή τυχόν μεγαλύτερες αποδόσεις και επιπλέον αποστερεί την πραγματική οικονομία από επενδυτές με μακροχρόνιο ορίζοντα; Είναι εν τέλει επιθυμητή η πρακτική αυτή ή θα πρέπει να προχωρήσουμε σε αναθεώρηση του πλαισίου;

Επιπλέον, οι κίνδυνοι τους οποίους αντιμετωπίζουν οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις εξελίσσονται. Για παράδειγμα, όταν συζητείτο η οδηγία Φερεγγυότητα ΙΙ σε ευρωπαϊκό επίπεδο πριν από μία δεκαετία, δεν είχαμε αξιολογήσει, τουλάχιστον σε τόσο μεγάλο βαθμό όπως σήμερα, τους κινδύνους που συναρτώνται με την κλιματική αλλαγή. Θα πρέπει επομένως να ελεγχθεί κατά πόσον το υφιστάμενο πλαίσιο καλύπτει επαρκώς τους κινδύνους αυτούς. Φαίνεται ότι και στο πεδίο αυτό ενδεχομένως να πρέπει να συζητήσουμε κατάλληλη προσαρμογή του πλαισίου.

Το ισχύον πλαίσιο περί εκκαθάρισης των ασφαλιστικών εταιρειών απαιτεί και σε τι βαθμό εκσυγχρονισμό;

Οι ασφαλιστικές εκκαθαρίσεις διέπονται από τις διατάξεις του ν. 4364/2016, ιδίως δε τα προβλεπόμενα στα άρθρα 235-248. Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι το σχετικό θεσμικό πλαίσιο απαιτεί τη διάθεση του μεγαλύτερου δυνατού μέρους της περιουσίας της υπό εκκαθάρισης ασφαλιστικής επιχείρησης για την ικανοποίηση των δικαιούχων απαιτήσεων από ασφάλιση και γι’ αυτόν το λόγο προβλέπεται η αυστηρή και συνετή οικονομική διαχείριση της υπό ασφαλιστική εκκαθάριση περιουσίας.

Στο πνεύμα αυτό, η Τράπεζα της Ελλάδος εξέδωσε απόφαση της αρμόδιας Επιτροπής Πιστωτικών και Ασφαλιστικών Θεμάτων (232/1/19.5.2017) «Κανονισμός εκκαθάρισης ασφαλιστικών επιχειρήσεων», οι ρυθμιστικές διατάξεις της οποίας υποχρεώνουν τον ασφαλιστικό διαχειριστή να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ακεραιότητα και να προστατευθεί η αξία της υπό ασφαλιστική εκκαθάριση περιουσίας. Ειδικότερα, ο Κανονισμός αυτός προβλέπει ένα φάσμα εγκριτικών διαδικασιών και υποχρεώσεων του ασφαλιστικού εκκαθαριστή με σκοπό, μεταξύ άλλων, τη διαφάνεια και την επιτάχυνση της ρευστοποίησης της υπό εκκαθάριση περιουσίας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Επιπλέον, η ίδια απόφαση ΕΠΑΘ θεσπίζει το πλαίσιο και τους όρους για τη διεξαγωγή ανοικτού πλειοδοτικού διαγωνισμού για την εκποίηση των ακινήτων, κάτι που μέχρι σήμερα δεν υπήρχε.

Στο ίδιο πνεύμα μέριμνας για την ικανοποίηση στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό των δικαιούχων ασφαλίσματος, εξετάζεται και συζητείται με τους αρμόδιους φορείς ο περαιτέρω εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου πλαισίου με την προσθήκη ειδικότερων διατάξεων για τη διαχείριση των ασφαλιστικών εκκαθαρίσεων, ιδίως δε διατάξεων που ευνοούν την επιτάχυνση των απαιτούμενων διαδικασιών για την περαίωση των ασφαλιστικών εκκαθαρίσεων. Θα πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης και εν όψει της αναθεώρησης της Φερεγγυότητας ΙΙ, κάποιες πιθανές αλλαγές φαίνεται να επικεντρώνονται στους κανόνες για την ανάκαμψη των ασφαλιστικών επιχειρήσεων σε ακραίες συνθήκες και την εξυγίανση αυτών, καθώς και στην ενδεχόμενη πρόταση ρυθμίσεων για εναρμονισμένες εξουσίες έγκαιρης παρέμβασης των εθνικών εποπτικών αρχών.

Η πράξη έδειξε ότι στο ζήτημα εποπτείας των ΕΠΥ υπάρχουν κενά ελέγχου, ή και αργά αντανακλαστικά των αρμόδιων εποπτικών αρχών σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Εξετάζετε κάποιου είδους παρέμβαση ώστε να αντιμετωπιστούν οι όποιες δυσλειτουργίες διαπιστώθηκαν μέχρι σήμερα;

Η διασυνοριακή παροχή υπηρεσιών εντάσσεται στις βασικές αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίων, αγαθών, προσώπων και υπηρεσιών. Τα όποια προβλήματα ανακύπτουν από τη δραστηριότητα αυτή δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με αποσπασματικές παρεμβάσεις σε εθνικό επίπεδο. Τα θέματα της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών είναι διασυνοριακά και, ως τέτοια, μόνο μια συντονισμένη παρέμβαση σε επίπεδο ΕΕ μπορεί να τα αντιμετωπίσει ουσιαστικά.

Στο νομοθετικό πακέτο που συμφωνήθηκε πρόσφατα από τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για την ενίσχυση των εξουσιών των ευρωπαϊκών εποπτικών αρχών (ESAs Review) υπάρχει μια σημαντική παρέμβαση που πιστεύουμε ότι θα λειτουργήσει θετικά. Αυτή εδράζεται, κυρίως, στην ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εποπτικών αρχών καταγωγής και υποδοχής, τόσο κατά την έναρξη διασυνοριακών εργασιών από μια ασφαλιστική επιχείρηση όσο και αργότερα, σε περίπτωση που η εν λόγω ασφαλιστική επιχείρηση παρουσιάσει επιδεινούμενη οικονομική κατάσταση.

Παρέχεται νομική βάση στις πλατφόρμες συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών που λειτουργούν υπό την αιγίδα της Ευρωπαϊκής Αρχής Ασφαλίσεων και Επαγγελματικών Συντάξεων (ΕΙΟΡΑ), καθώς και δυνατότητα διεύρυνσής τους σε κάθε περίπτωση που η εποπτική αρχή υποδοχής έχει βάσιμες ανησυχίες για την προστασία των καταναλωτών στην επικράτειά της. Οι ανωτέρω παρεμβάσεις δεν θα εξαλείψουν οριστικά το πρόβλημα, αλλά σίγουρα αναμένεται να το αμβλύνουν, δεδομένου ότι αποσκοπούν στην ενίσχυση αυτού που στην ερώτησή σας αποκαλείτε «αντανακλαστικά των αρμόδιων εποπτικών αρχών».

Υπάρχει μια πρώτη εκτίμηση για το βαθμό προσαρμογής των ασφαλιστικών εταιρειών και των δικτύων διαμεσολάβησης στο ν. 4583/2018, περί ενσωμάτωσης της IDD στο εθνικό δίκαιο και κωδικοποίησης του ν. 1569/1985 περί ασφαλιστικής διαμεσολάβησης;

Ο νέος νόμος 4583/2018 περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο πλέγμα από ενωσιακούς και εθνικούς κανόνες και υποχρεώσεις, που διέπουν το σύνολο της δραστηριότητας της διανομής ασφαλιστικών προϊόντων. Πρόκειται για τις προϋποθέσεις έναρξης της δραστηριότητας και της άσκησής της στη συνέχεια, καθώς και για τις υποχρεώσεις ενημέρωσης και δεοντολογίας έναντι των ασφαλισμένων καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης ασφάλισης.

Οι υποχρεώσεις αυτές μάλιστα εξειδικεύονται περαιτέρω όταν πρόκειται για πώληση επενδυτικών προϊόντων που βασίζονται σε ασφάλιση. Με βάση τη σύντομη εμπειρία μας, θα επιχειρήσω να συνοψίσω τα πρώτα συμπεράσματα. Όσον αφορά τις υποχρεώσεις ενημέρωσης των ασφαλισμένων και κυρίως τις αλλαγές που επιφέρουν στην καθημερινότητα των διανομέων, ήδη οι περισσότερες ασφαλιστικές επιχειρήσεις παρέχουν συνδρομή και καθοδήγηση στο δίκτυό τους με κατάλληλα υποδείγματα εντύπων και σχετική εκπαίδευση.

Πολλές επιχειρήσεις μάλιστα αξιοποιούν με επιτυχία τις δυνατότητες της τεχνολογίας για την υποστήριξη του δικτύου και την αποτελεσματική παρακολούθηση της διαδικασίας πώλησης των προϊόντων τους. Οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις, προκειμένου να συμμορφωθούν με τις υποχρεώσεις καταγραφής και παρακολούθησης όχι μόνο των άμεσων αλλά πλέον και των έμμεσων συνεργατών τους, όπως προβλέπεται από το νέο νόμο ενσωμάτωσης της IDD, προχωρούν σε σημαντικές επενδύσεις στα πληροφοριακά τους συστήματα.

Ορισμένες επιχειρήσεις έχουν ήδη ολοκληρώσει τις απαιτούμενες αναβαθμίσεις, ενώ σε άλλες οι επενδύσεις αναβάθμισης βρίσκονται σε ικανοποιητικό στάδιο υλοποίησης. Σε εξέλιξη βρίσκεται επίσης το έργο της τροποποίησης των συμβάσεων συνεργασίας των ασφαλιστικών επιχειρήσεων με τα δίκτυα διανομής τους, όπου χρειάζεται, λόγω των πρόσφατων αλλαγών στις κατηγορίες ασφαλιστικής διαμεσολάβησης που τηρούνται στα Μητρώα των Επιμελητηρίων και σε εφαρμογή των προβλεπόμενων ασυμβίβαστων. Επίσης, όσον αφορά την υποχρέωση των ασφαλιστικών επιχειρήσεων να διαθέτουν διαδικασία για τη διακυβέρνηση και τον έλεγχο προϊόντος Product Oversight Governance – POG κατά την ορολογία της IDD), η αγορά εφάρμοζε ήδη κάποιες τέτοιες διαδικασίες.

Η αρχική μας εκτίμηση είναι ότι η αγορά αντιμετωπίζει μάλλον διστακτικά το ενδεχόμενο μεταβολής μιας διαδικασίας που ήδη χρησιμοποιεί για μεγάλο χρονικό διάστημα με σχετική επιτυχία. Για το λόγο αυτό, οι ενέργειές μας το επόμενο διάστημα επικεντρώνονται στην πιο στενή παρακολούθηση της εφαρμογής των συγκεκριμένων προβλέψεων της IDD και των σχετικών εκτελεστικών της Κανονισμών για τις διαδικασίες έγκρισης νέων προϊόντων. Τέλος, όσον αφορά την ετήσια 15ωρη μετεκπαίδευση των διανομέων ασφαλιστικών προϊόντων, υπενθυμίζω ότι για πρώτη φορά η υποχρέωση αυτή θεσμοθετήθηκε το 2014 με τη σχετική Πράξη Εκτελεστικής Επιτροπής της Τράπεζας της Ελλάδος (ΠΕΕ 45). Έτσι, ο νέος νόμος βρήκε έτοιμους όλους τους εμπλεκόμενους, δηλαδή τους ασφαλιστικούς διαμεσολαβητές, τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και τους άλλους φορείς που παρέχουν την εκπαίδευση, καθώς και τα αρμόδια Επιμελητήρια.

Το σημαντικότερο είναι ότι και η διαδικασία αυτή συνέβαλε ώστε να αναγνωριστεί η χρησιμότητα της διά βίου εκπαίδευσης και τα οφέλη της τόσο για την ασφαλιστική αγορά όσο και για τους καταναλωτές ασφαλιστικών προϊόντων. Συνοψίζοντας, θα έλεγα ότι από το σύνολο των διατάξεων του νέου νόμου προκύπτουν νέες, αυξημένες υποχρεώσεις για όλους τους φορείς της ασφαλιστικής αγοράς, οι οποίες θα πρέπει σταδιακά να εκπληρωθούν. Αυτό, είναι βέβαιο ότι θα συμβάλει στην ενίσχυση της διαφάνειας και κυρίως στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης του καταναλωτή και στην ανάπτυξη ασφαλιστικής κουλτούρας που τόσο έχει ανάγκη η ελληνική αγορά.

Το ζήτημα της αποζημίωσης των ασφαλισμένων στις Ασπίς Πρόνοια και Commercial Value παραμένει σε εκκρεμότητα για πάνω από μια δεκαετία. Πότε εκτιμάτε ότι θα εμπλακεί στη διαδικασία το Εγγυητικό Κεφάλαιο Ζώης και σε τι βάθος χρόνου θα κλείσει οριστικά ο φάκελος του ομίλου Ασπίς;

Σχετικά με την ολοκλήρωση της διαδικασίας ασφαλιστικής εκκαθάρισης των επιχειρήσεων του ομίλου Ασπίς πρέπει κατ’ αρχάς να επισημάνω τη σημαντική προσπάθεια που έχει γίνει τα τρία τελευταία έτη για την αποζημίωση των πρώην ασφαλισμένων. Με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών αποζημίωσης των ασφαλισμένων, ήδη από τον Οκτώβριο του 2016 ξεκίνησε από τις εν λόγω ασφαλιστικές εκκαθαρίσεις η διαδικασία προσωρινής διανομής, που αφορά το μη αμφισβητούμενο μέρος της απαιτήσεως των δικαιούχων.

Μέχρι σήμερα έχουν ήδη καταβληθεί στους δικαιούχους τα ακόλουθα ποσά: Για την υπό ασφαλιστική εκκαθάριση εταιρεία ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ ΑΕΓΑ έχουν ήδη καταβληθεί ποσά ύψους 14,3 εκατ. ευρώ για περίπου 46.000 απαιτήσεις που απορρέουν από συμβόλαια του κλάδου Ι – Ασφαλίσεις Ζωής και του κλάδου ΙΙΙ – Ασφαλίσεις Ζωής συνδεδεμένες με Επενδύσεις (Unit Linked). Για την υπό ασφαλιστική εκκαθάριση εταιρεία Commercial Value έχουν ήδη καταβληθεί ποσά 56,2 εκατ. ευρώ για περίπου 17.000 απαιτήσεις που απορρέουν από συμβόλαια του κλάδου Ι – Ασφαλίσεις Ζωής, του κλάδου ΙΙΙ – Ασφαλίσεις Ζωής συνδεδεμένες με Επενδύσεις (Unit Linked και του κλάδου VII – Διαχείριση συλλο- γικών συνταξιοδοτικών κεφαλαίων ή οργανισμών.

Όπως είναι γνωστό, η ενεργοποίηση του Εγγυητικού Κεφαλαίου Ζωής βάσει του ισχύοντος νομικού πλαισίου (άρθρο 2 του ν. 3867/2010), γίνεται κατά το τελικό στάδιο της ασφαλιστικής εκκαθάρισης. Πρέπει πριν να προσδιοριστεί το ποσό που θα καταβληθεί από το Εγγυητικό Κεφάλαιο και το οποίο είναι δυνατόν να προσδιοριστεί μόνο εφόσον έχει οριστικοποιηθεί η Κατάσταση Δικαιούχων Ασφαλίσματος και έχει ρευστοποιηθεί το σύνολο της υπό ασφαλιστική εκκαθάριση περιουσίας.

Η οριστικοποίηση της Κατάστασης των Δικαιούχων Ασφαλίσματος προϋποθέτει την εκδίκαση σε τελικό στάδιο του μεγάλου αριθμού των εκκρεμών ανακοπών τις οποίες έχουν ασκήσει οι δικαιούχοι ασφαλίσματος. Συγκεκριμένα, για την υπό ασφαλιστική εκκαθάριση εταιρεία ΑΣΠΙΣ ΠΡΟΝΟΙΑ ΑΕΓΑ οι εκκρεμείς ανακοπές ανέρχονται σε 1.102 και αφορούν 9.757 απαιτήσεις και για την Commercial Value αντίστοιχα οι εκκρεμείς ανακοπές ανέρχονται σε 575 και αφορούν 1.876 απαιτήσεις –σε πολλές περιπτώσεις ανακοπών υπάρχουν περισσότερες από μία απαιτήσεις.

Επομένως, δεδομένου ότι βρισκόμαστε στο στάδιο της δικαστικής επίλυσης των σχετικών διαφορών επί της Καταστάσεως Δικαιούχων Ασφαλίσματος, η ασφαλής πρόβλεψη για την ολοκλήρωση των διαδικασιών της ασφαλιστικής εκκαθάρισης δεν είναι εύκολο να γίνει, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις δίκες που βρίσκονται σε εξέλιξη και οι οποίες πάντως δεν αναμένεται να ολοκληρωθούν πριν από το 2021.

Αξίζει να αναφέρω πάντως ότι για την επιτάχυνση της όλης διαδικασίας προς όφελος των ασφαλισμένων, ο ασφαλιστικός εκκαθαριστής έχει ξεκινήσει διαδικασίες εκτίμησης και τακτοποίησης των νομικών και πολεοδομικών εκκρεμοτήτων του σημαντικού πλήθους των ακινήτων των εταιρειών αυτών με στόχο τη διάθεσή τους στην αγορά.

Η διαδικασία πώλησής τους γίνεται μέσω ανοικτού πλειοδοτικού διαγωνισμού, όπως ορίζει ο ν. 4364/2016 και σύμφωνα με το ειδικό πλαίσιο εκποιήσεων που η Τράπεζα της Ελλάδος έχει θεσπίσει, με απόφαση της αρμόδιας επιτροπής (ΕΠΑΘ 232/1/19.5.2017).

Συνοψίζοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι πράγματι τα τρία τελευταία χρόνια έχει γίνει αξιόλογη προσπάθεια και σημαντικός αριθμός δικαιούχων έχει λάβει μερική τουλάχιστον αποζημίωση. Δυστυχώς οι προβλεπόμενες διαδικασίες για την ολοκλήρωση της προσπάθειας αυτής είναι χρονοβόρες και για το λόγο αυτόν συζητούμε τελευταία κάποιες νομοθετικές παρεμβάσεις που θα επιταχύνουν στο μέτρο του δυνατού τις σχετικές διαδικασίες.

Πηγή: Ασφαλιστικό Marketing Μαίου 2019