Οι ζημιές στον τομέα της ναυτιλίας συνέχισαν τη μακρόχρονη πτωτική τάση τους με 85 καταγεγραμμένες ολικές απώλειες σε όλο τον κόσμο το 2015, σύμφωνα με την τέταρτη ετήσια έκθεση της Allianz Global Corporate & Specialty SE (AGCS) «Ασφάλεια και Ναυτιλία 2016», η οποία αναλύει καταγεγραμμένες ζημιές σε πλοία άνω των 100 gross tons.
Παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των ζημιών παρέμεινε σχεδόν σταθερός, με μείωση μόλις 3% συγκριτικά με το 2014 (88), το 2015 ήταν το ασφαλέστερο έτος της δεκαετίας για τη ναυτιλία. Οι ζημιές έχουν μειωθεί κατά 45% από το 2006, γεγονός που οφείλεται στο αυξανόμενο επίπεδο ασφάλειας και αυτορρύθμισης του ναυτιλιακού τομέα. Ωστόσο, οι διαφορές ανά περιοχή και τύπο πλοίου παραμένουν.
Περισσότερο από το 25% όλων των ζημιών συνέβησαν στην περιφέρεια της Νότιας Κίνας, Ινδοκίνας, Ινδονησίας και Φιλιππίνων (22 ολικές απώλειες πλοίων). Σε αντίθεση με τις άλλες μεγάλες περιφέρειες, οι ζημιές σε αυτή την περιοχή αυξάνονταν χρόνο με το χρόνο. Η Ανατολική Μεσόγειος & Μαύρη Θάλασσα ακολουθεί στη δεύτερη θέση με 11 απώλειες πλοίων, μειωμένες μόλις κατά 1 περιστατικό από το 2014.
Εμπορικά πλοία και αλιευτικά σκάφη αντιπροσωπεύουν πάνω από το 60% των απωλειών σε παγκόσμιο επίπεδο, με τις απώλειες των εμπορικών πλοίων να παρουσιάζουν για πρώτη φορά αύξηση μέσα στα τρία τελευταία χρόνια. Το 75% των ολικών απωλειών οφείλονται στη βύθιση, συχνά λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Τα περιστατικά βύθισης παρουσίασαν 25% αύξηση από το προηγούμενο έτος.
Συνολικά αναφέρθηκαν 2.687 ναυτικά συμβάντα παγκοσμίως (ατυχήματα, συμπεριλαμβανομένων και των ολικών απωλειών) κατά τη διάρκεια του 2015, μειωμένα κατά 4%. Παρόλο που τα περιστατικά μπορεί να συμβαίνουν όλες τις ημέρες της εβδομάδας, τα περισσότερα συμβάντα λαμβάνουν χώρα την Πέμπτη και τα λιγότερα το Σάββατο. Η περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου & Μαύρης Θάλασσας (484 περιστατικά) παραμένει το κορυφαίο hotspot παγκοσμίως σε ναυτικά ατυχήματα. Τρία πλοία μοιράζονται την πρώτη θέση του πιο επιρρεπούς σε ατυχήματα – ένα πλοίο ro-ro στην περιοχή των Μεγάλων Λιμνών, ένα ιπτάμενο δελφίνι στην Ανατολική Μεσόγειο & Μαύρη Θάλασσα και ένα ferry boat στις Βρετανικές Νήσους – με 19 περιστατικά κατά την τελευταία δεκαετία.
Η οικονομική πίεση, πρόκληση για την πρόοδο στον τομέα της ασφάλειας
Ενώ η μακροπρόθεσμη πτωτική τάση των ζημιών στη ναυτιλία είναι ενθαρρυντική, η συνεχιζόμενη αδυναμία της αγοράς, η μείωση των τιμών των βασικών εμπορευμάτων και μία υπερπροσφορά πλοίων, δημιουργούν την ανάγκη περιορισμού του λειτουργικού κόστους, εγείροντας με αυτόν τον τρόπο ανησυχίες γύρω από το θέμα της ασφάλειας. Η AGCS παρατηρεί μια αύξηση της συχνότητας των ζημιών κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους, που μπορεί πιθανώς να αποδοθεί έως κάποιο βαθμό σε αυτό το περιβάλλον.
«Η οικονομική ύφεση – και οι επιπτώσεις της στον τομέα της ναυτιλίας – είναι πιθανό να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ασφάλεια», λέει ο Καπετάνιος Rahul Khanna, Global Head of Marine Risk Consulting της AGCS. «Πολλοί τομείς, όπως των Γενικών Εμπορευμάτων, Bulk και Offshore, διατρέχουν ήδη κίνδυνο και κάθε υποβάθμιση των προτύπων ασφάλειας θα είναι μια σοβαρή περίπτωση ανησυχίας.» Είναι ζωτικής σημασίας ότι οι οικονομικές συνθήκες δεν επιτρέπουν να αναπτυχθεί μία νοοτροπία αναβλητικότητας, προειδοποιούν οι ειδικοί της AGCS. Ορισμένοι πλοιοκτήτες ήδη εκτείνουν τα χρονικά διαστήματα ανάμεσα στις εργασίες συντήρησης στο μέγιστο δυνατό, ενώ άλλοι παροπλίζουν τα σκάφη. «Επαναδραστηριοποίηση των σκαφών αυτών σε μια αγορά που έχει μετακινηθεί τεχνολογικά μπορεί να αποβεί μια επώδυνη διαδικασία. Υπάρχει ανάγκη για τυποποιημένες διαδικασίες παροπλισμού», αναφέρει ο Kαπετάνιος Jarek Klimczak, Senior Marine Risk Consultant της AGCS.
Καθώς επηρεάζει τις επενδύσεις στον τομέα της συντήρησης των σκαφών, η πίεση στα κόστη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την επάνδρωση του πλοίου, την ασφάλεια των επιβατών του και την διάσωση σκάφους και επιβατών. Η AGCS παρατηρεί μία αύξηση στις ασφαλιστικές αξιώσεις ως απόρροια της κόπωσης του προσωπικού, την τελευταία δεκαετία. Με τον αριθμό μελών του πληρώματος ήδη να βρίσκεται συχνά στο χαμηλότερο δυνατό επίπεδο και μία αναμενόμενη μελλοντική μείωση προσωπικού, οι μεγαλύτερες σε διάρκεια βάρδιες θα μπορούσαν να οξύνουν το πρόβλημα. Παράλληλα, η κατάρτιση παραμένει κάτω του μετρίου σε ορισμένους τομείς, όπως τα ηλεκτρονικά συστήματα πλοήγησης που θα έπρεπε να θεωρούνται όχι πανάκεια αλλά συμπληρωματικό εργαλείο.
Παρά το γεγονός ότι σημαντική πρόοδος έχει σημειωθεί στην ασφάλεια των επιβατηγών πλοίων, οι ανησυχίες παραμένουν, ιδιαίτερα γύρω από μη διεθνή δρομολόγια. Ορισμένα τμήματα του εσωτερικού εμπορίου της Ασίας είναι χρόνια πίσω από τα διεθνή πρότυπα, όπως αποδεικνύεται από μια σειρά προσφάτων απωλειών πλοίων στα ύδατα της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η πίεση του κέρδους μπορεί να αποτελέσει πρόκληση για τον προγραμματισμό των εργασιών συντήρησης.
Θέματα διάσωσης «γιγαντιαίων» πλοίων και ναυάγια πλοίων σε σφοδρές καταιγίδες
Η τάση για όλο και μεγαλύτερα φορτηγά πλοία έχει οδηγήσει σε αύξηση κατά 70% της χωρητικότητας των μεγαλύτερων πλοίων μέσα σε 10 χρόνια, σε 19.000+ container. Δύο «γιγαντιαία» πλοία, το “CSCL Indian Ocean” και το “APL Vanda” προσάραξαν τον Φεβρουάριο του 2016, δημιουργώντας ανησυχία για την πιθανότητα ενός πιο σοβαρού περιστατικού. Υπάρχουν ανησυχίες ότι στον επιχειρηματικό τομέα της διάσωσης, οι πιέσεις της αγοράς έχουν περιορίσει την εύκολη πρόσβαση στους ειδικούς που απαιτούνται για τις εργασίες αποκατάστασης αυτής της κλίμακας. Η βιομηχανία ενδεχομένως να χρειάζεται να προετοιμαστεί για ένα σενάριο ζημιών $ 1δις+.
Η έκθεση επισημαίνει επίσης ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα αποτελούν όλο και πιο σύνηθες φαινόμενο, φέρνοντας επιπλέον κινδύνους και ρήξη στις αλυσίδες εφοδιασμού. Αυτό το έτος, το αποτέλεσμα ενός «σούπερ» Ελ Νίνιο αναμένεται να οδηγήσει σε ακόμα πιο ακραίες καιρικές συνθήκες. Οι κακές καιρικές συνθήκες ήταν μία σημαντική παράμετρος σε τρεις από τις πέντε απώλειες των μεγαλύτερων πλοίων πέρυσι, συμπεριλαμβανομένου και του El Faro, μια από τις χειρότερες εμπορικές ναυτικές καταστροφές των ΗΠΑ, των τελευταίων δεκαετιών. «Το γεγονός ότι πολύ δυνατές καταιγίδες προκαλούν τη βύθιση πλοίων είναι ανησυχητικό», αναφέρει ο Sven Gerhard, Global Product Leader Hull & Marine Liabilities της AGCS. «Βλέπουμε όλο και εντονότερα φαινόμενα φυσικών καταστροφών. Η επιλογή της διαδρομής σύμφωνα με τις καιρικές συνθήκες θα συνεχίσει να είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την ασφαλή πλοήγηση των πλοίων.»
Οι κίνδυνοι από τον κυβερνοχώρο εξελίσσονται, όσο η απειλή της πειρατείας μεγαλώνει
Η εξάρτηση του κλάδου της ναυτιλίας από την τεχνολογία διασύνδεσης εγκυμονεί και κινδύνους. Η έκθεση σε κινδύνους του κυβερνοχώρου εκτείνεται πέρα από την απώλεια δεδομένων. Ένα πλήθος αξιοσημείωτων περιστατικών στον κυβερνοχώρο και τεχνολογικές εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένου του «Internet των Πραγμάτων» (IoT) και της ηλεκτρονικής πλοήγησης σημαίνει ότι η ναυτιλιακή βιομηχανία μπορεί να έχει μόνο λίγα χρόνια στη διάθεσή της για να προετοιμαστεί για τον κίνδυνο απώλειας πλοίου. «Οι πειρατές ήδη εκμεταλλεύονται “κενά” στην ασφάλεια του κυβερνοχώρου με στόχο την κλοπή συγκεκριμένων εμπορικών πλοίων», λέει ο Καπετάνιος Andrew Kinsey, Senior Marine Risk Consultant της AGCS. «Ο κίνδυνος του κυβερνοχώρου δεν πρέπει να υπερεκτιμάται. Στην πραγματικότητα, κανένας δεν μπορεί να παραβιάσει έναν εξάντα.»
Το 2015, ήταν η πρώτη χρονιά της τελευταίας πενταετίας, που οι επιθέσεις πειρατείας δε μειώθηκαν. Στη Νοτιοανατολική Ασία οι επιθέσεις αυξήθηκαν και αντιπροσωπεύουν το 60% του συνόλου των συμβάντων. Οι επιθέσεις στο Βιετνάμ επίσης αυξήθηκαν από έτος σε έτος.
Άλλοι κίνδυνοι που επισημαίνονται στην έκθεση:
Απειλή για την ασφάλεια των χαμηλότερων εκπομπών ρύπων: Υπήρξαν απροσδόκητες συνέπειες από την προσπάθεια του κλάδου ναυτιλίας να μειώσει τις εκπομπές ρύπων των πλοίων, η οποία οδήγησε στην αυξημένη χρήση καυσίμων εξαιρετικά χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, απ’ όπου και προέκυψαν προβλήματα στην τροφοδοσία. Η AGCS παρατηρεί μια αύξηση των ζημιών μηχανημάτων σχετικών με τα καύσιμα.
Αυξανόμενες απώλειες στην Αρκτική: Περισσότερα από 70 ναυτικά συμβάντα καταγράφηκαν στα νερά της Αρκτικής κατά τη διάρκεια του 2015 – αύξηση σχεδόν 30% από το προηγούμενο έτος και ο υψηλότερος αριθμός της δεκαετίας. Ο νέος Πολικός Κώδικας είναι ευπρόσδεκτος, αλλά ζητήματα ασφάλειας σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές και την απορρύπανση παραμένουν ανοικτά.
Διαβάστε την πλήρη Έκθεση “Safety and Shipping Review 2016“.
