Αναιρείται Εφετειακή Απόφαση που επιδίκασε εξευτελιστικά μικρά ποσά σε υπόθεση για ψυχική οδύνη.
Ειδικότερα η κρίση του δικαστηρίου της ουσίας, ως προς το ύψος του ποσού της επιδικασθείσης χρηματικής ικανοποίησης, πρέπει να ελέγχεται αναιρετικά, για το αν παραβιάζεται ευθέως ή εκ πλαγίου (άρθρο 559 Κ.Πολ.Δικ. αναλόγως από τους αρ. 1 ή 19), η αρχή της αναλογικότητας (άρθρο 2 παρ. 1 και 25 του Συντάγματος), αλλά και όταν διαπιστώνεται υπέρβαση από το δικαστήριο της ουσίας των ακραίων ορίων της διακριτικής του ευχέρειας (Ολ.ΑΠ 9/2015).
Από το άρθρο 932 του Α.Κ. προκύπτει ότι σκοπός της διατάξεως είναι να επιτυγχάνεται μία υπό ευρεία έννοια αποκατάσταση του παθόντος για την ηθική του βλάβη, λόγω της αδικοπραξίας, ώστε αυτός να απολαύει μία δίκαιη και επαρκή ανακούφιση και παρηγοριά, χωρίς, από το άλλο μέρος, να εμπορευματοποιείται η προσβληθείσα ηθική αξία και να επεκτείνεται υπέρμετρα το ύψος της αποζημιώσεως για ηθική βλάβη, που δεν μπορεί να αποτιμηθεί επακριβώς σε χρήμα.
Η Έννοια του Ευλόγου
Ουσιώδη χαρακτηριστικά της έννοιας του “ευλόγου” είναι κυρίως: το είδος και η βαρύτητα της προσβολής, η περιουσιακή, κοινωνική και προσωπική κατάσταση των μερών και κυρίως του παθόντος, η βαρύτητα του πταίσματος του δράστη, η βαρύτητα του τυχόν συντρέχοντος πταίσματος του θύματος, οι όλες ειδικότερες συνθήκες πρόκλησης της ηθικής βλάβης. Τα στοιχεία αυτά πρέπει να οδηγούν τον δικαστή να σχηματίσει την κατά το άρθρο 932 του Α.Κ εύλογη κρίση του (όχι κατά τις υποκειμενικές του ανέλεγκτες αντιλήψεις, αλλά) κατ’ εφαρμογή του αντικειμενικού μέτρου που θα εφάρμοζε και ο νομοθέτης, αν έθετε ο ίδιος τον κανόνα αποκατάστασης της ηθικής βλάβης στην ατομική περίπτωση.
Σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται να τηρείται, κατά τον καθορισμό του επιδικαζόμενου ποσού, η αρχή της αναλογικότητας ως γενική νομική αρχή και δη αυξημένης τυπικής ισχύος [άρθρα 2 παρ. 1 και 25 του ισχύοντος Συντάγματος] με την έννοια ότι η σχετική κρίση του δικαστηρίου, δεν πρέπει να υπερβαίνει τα όρια, όπως αυτά διαπιστώνονται από τα δεδομένα της κοινής πείρας και την κοινή περί δικαίου συνείδηση σε ορισμένο τόπο και χρόνο, που αποτυπώνονται στη συνήθη πρακτική των δικαστηρίων. Και τούτο, διότι μια απόφαση, με την οποία επιδικάζεται ένα ευτελές ή υπέρμετρα μεγάλο ποσό, ως δήθεν εύλογο κατά την ελεύθερη κρίση του δικαστηρίου, προς αποκατάσταση της ηθικής βλάβης, ευτελίζει, στην πρώτη περίπτωση, (όσον αφορά τον παθόντα), το σεβασμό της αξίας του ανθρώπου, και στην δεύτερη, (όσον αφορά τον υπόχρεο), το δικαίωμα της περιουσίας τους, αφού το δικαστήριο επεμβαίνοντας στη διαφορά μεταξύ ιδιωτών πρέπει να τηρεί μια δίκαιη ισορροπία ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα, με παράλληλη προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι η έννοια της αναλογικότητας είναι έννοια αυστηρότερη του “ευλόγου” και συνακόλουθα το “εύλογο” εμπεριέχεται αναγκαίως στο “ανάλογο”.
Εν προκειμένω αναιρείται κατ΄άρθρ.559 αρ.1 ΚΠολΔ Εφετειακή απόφαση που επιδίκασε ως εύλογη αποζημίωση για χρηματική ικανοποίηση λόγω Ψυχικής Οδύνης :
- 12.000 ευρώ στη σύζυγο θανόντος (αντί 80.000 ευρώ πρωτοδίκως).
- 7.000 ευρώ σε καθένα από τα τέκνα (αντί των 80.000 πρωτοδίκως).
- 2.000 ευρώ στον γαμβρό.
- 8.000 ευρώ στην μητέρα.
- 2.000 ευρώ στον εγγονό. (αντί των 20.000 ευρώ πρωτοδίκως στον γαμβρό, μητέρα και εγγονό.
Παράσυρση Μεθυσμένου Πεζού από μοτοσυκλέτα εκτός διαβάσεως – Αναιρετική Διαδικασία κατ΄άρθρ. 550 αρ. 1 και 19 ΚΠΟΛΔ
Υπαιτιότητα 60% στον οδηγό της μοτοσυκλέτας ο οποίος οδηγώντας στην μεσαία λωρίδα εντός κατοικημένης περιοχής δεν αντιλήφθηκε τον πεζό, που κατήλθε από το πεζοδρόμιο στο οδόστρωμα και άρχισε να το διασχίζει κινούμενος από τα δεξιά προς τα αριστερά σε σχέση με την πορεία του, αλλά τον αντιλήφθηκε όταν είχε ήδη διασχίσει τη δεξιά λωρίδα και σχεδόν ολόκληρη τη μεσαία, οπότε δεν πρόλαβε να τροχοπεδήσει και να ακινητοποιήσει το όχημά του ούτε να εκτελέσει αποφευκτικό ελιγμό (παράβαση των άρθρων 12 παρ. 1, 19 παρ. 1, 2 και 3 του ΚΟΚ).
Υπαιτιότητα 40% του μεθυσμένου 63χρονου πεζού (2,43 gr. ανά λίτρο αίματος) ο οποίος επιχείρησε να διασχίσει κεντρική λεωφόρο μεγάλης κυκλοφορίας, χωρίς προηγουμένως να ελέγξει ότι δύναται να πράξει τούτο χωρίς να παρεμποδίσει την κυκλοφορία των οχημάτων λαμβάνοντας υπόψη τη θέση, την απόσταση που υπήρχε μεταξύ τους και την ταχύτητά τους, ιδίως δε τις φυσικές του δυνάμεις (ηλικίας 63 ετών) και την κατάστασή του δεδομένου ότι ήταν υπό την επήρεια οινοπνεύματος με συνέπεια να μην μπορεί να αντιληφθεί πλήρως την απόσταση και την ταχύτητα των κινούμενων επί του οδοστρώματος οχημάτων και ως εκ τούτου τον κίνδυνο που εγκυμονούσε η κάθοδος επ’ αυτού και η διάσχιση της λεωφόρου, (παράβαση άρθρων 12 παρ. 1 και 38 του ν. 2696/1999 “Περί κυρώσεως του Κ.Ο.Κ.).
Με την κατωτέρω δημοσιευόμενη απόφαση γίνεται δεκτό ότι το Εφετείο ορθά ερμήνευσε και εφήρμοσε και δεν παραβίασε εκ πλαγίου τις ανωτέρω ουσιαστικού δικαίου διατάξεις του Α.Κ., αλλά και των άρθρων 12 § 1, 19 §§ 1, 2 και 3 και 38 του Κ.Ο.Κ. και διέλαβε στην απόφασή του πλήρεις, σαφείς και χωρίς λογικά κενά και αντιφάσεις αιτιολογίες ως προς τα ζητήματα που έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης, οι οποίες καθιστούν εφικτό τον αναιρετικό έλεγχο, ως προς την ορθή ή μη εφαρμογή των ως άνω διατάξεων και, συνεπώς, η προσβαλλομένη απόφαση δεν στερείται νόμιμης βάσεως. Κατ’ ακολουθίαν, ο εκ του άρθρ. 559 αρ. 1 και 19 του ΚΠολΔ άρθρου λόγος αναιρέσεως απορρίπτεται ως αβάσιμος.
Σχόλια – Παρατηρήσεις
1. Αναιρείται Εφετειακή Απόφαση που επιδίκασε εξευτελιστικά ποσά
Με την κατωτέρω κρίση το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο δέχθηκε ότι στη συγκεκριμένη περίπτωση παραβιάσθηκε η αρχή της αναλογικότητας, αφού τα επιδικασθέντα από το Εφετείο εξευτελιστικά ποσά κατά την κοινή πείρα, την δικαστηριακή πρακτική και την περί δικαίου συνείδηση, υπολείπονται των συνήθως επιδικαζομένων σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Έστω υπόψη ότι τα αντίστοιχα επιδικαζόμενα ποσά από τα Διοικητικά Δικαστήρια είναι πολλαπλάσια των αντιστοίχων επιδικαζόμενων από τα Πολιτικά Δικαστήρια. Η απόφαση αυτή του Αρείου Πάγου ανοίγει τον δρόμο ώστε, οι νομικοί παραστάτες να τολμούν να προσφεύγουν στην αναιρετική διαδικασία, όταν (όπως τα τελευταία χρόνια αποτελεί κοινή διαπίστωση), η υπέρμετρη μείωση των επιδικαζόμενων ποσών για Ψυχική Οδύνη ή Ηθική Βλάβη, από τα δευτεροβάθμια δικαστήρια, έχει καταντήσει οιωνοί εθιμικό δίκαιο.
Άλλωστε όπως παρατηρεί και ο Στυλιανός Πατεράκης Αντιπρόεδρος ΑΠ στο έργο του «Χρηματική Ικανοποίηση λόγω Ηθική Βλάβης» Β΄ έκδοση Σελ. 428, «Η προσωπικότητα των ελλήνων δικαστών και κυρίως η επιμέλεια, το ήθος, η προσωπική αξιοπρέπεια και η πνευματική ελευθερία αυτών, αποτελεί αποφασιστικό παράγοντα προκειμένου να λειτουργήσει στη χώρα μας, με ορθότερο τρόπο ο θεσμός της χρηματικής ικανοποιήσεως λόγω ηθικής Βλάβης». Οψόμεθα ….
2. Παράσυρση Μεθυσμένου Πεζού
Συνυπαιτιότητα 40% του πεζού, γιατί επιχείρησε να διασχίσει λοξά το οδόστρωμα σε σημείο όπου δεν υπάρχει διάβαση πεζών, τελώντας υπό την επήρεια οινοπνεύματος (0,50 g/l αίματος), παραβιάζοντας τη διάταξη του άρθρου 38 παράγραφος 4ε’ του ΚΟΚ. Σημειώνεται και ότι ο ανωτέρω πεζός έπασχε από χρόνια ψυχωτική διαταραχή και από αλκοολισμό, τα οποία νοσήματα, σε συνδυασμό με το ως άνω οινόπνευμα, δικαιολογούν και την ανεξέλεγκτη κάθοδό του στο οδόστρωμα, καθώς και τη λοξή διέλευσή του μέσω αυτού. Κρίνοντας έτσι το Εφετείο, ορθά ερμήνευσε και εφάρμοσε τις διατάξεις ουσιαστικού δικαίου που προαναφέρθηκαν, διέλαβε δε ως προς τα κρίσιμα ζητήματα της υπαιτιότητας του οδηγού και του θανατωθέντος πεζού και της υπάρξεως αιτιώδους συνάφειας μεταξύ των πράξεων και παραλείψεων του ως άνω οδηγού και της επελθούσας ζημίας πλήρεις, σαφείς και χωρίς αντιφάσεις, αιτιολογίες, με αναλυτική μάλιστα αξιολόγηση των κατ’ ιδίαν αποδεικτικών μέσων. ΑΠ 520/2009, ΕΣυγκΔ 2009/560.
Αναιρείται Εφετειακή απόφαση κατ΄άρθρ. 559 αρ.19 ΚΠολΔ αναφορικά με το κρίσιμο ζήτημα της συνυπαιτιότητας εκ 40% του αναιρεσείοντος οδηγού ΙΧΕ αυτοκινήτου ο οποίος παρέσυρε τον εν μέθη (1,48 ο/οο) πεζό, που επιχειρούσε τρέχοντας να διασχίσει την οδό από αριστερά προς τα δεξιά ως προς την πορεία του ανωτέρω ΙΧΕ, έχοντας διαχύσει ήδη το αντίθετο ρεύμα κατεύθυνσης. Η συνυπαιτιότητα του οδηγού του οχήματος κατά την κρίση του δευτεροβαθμίου δικαστηρίου, έγκειτο στο ότι ενώ αντελήφθηκε τον πεζό προσπάθησε ανεπιτυχώς να αποφύγει τη σύγκρουση του με τον πεζό τροχοπεδώντας και εκτελώντας αποφευκτικό ελιγμό προς τα δεξιά, ενώ όφειλε να ενεργήσει ελιγμό προς τα αριστερά. Κρίνοντας όμως έτσι το Εφετείο διέβαλε στην απόφασή του ασαφείς και αντιφατικές αιτιολογίες καθόσον ενώ δέχεται ότι στο σημείο που έλαβε χώρα το ατύχημα υπήρχε πυκνή κυκλοφορία οχημάτων, στη συνέχεια δέχεται αντιφατικά ότι στο επίμαχο αυτό σημείο δεν κινούνταν άλλα οχήματα, και συνεπώς ο οδηγός του ζημιογόνου ΙΧΕ αυτοκινήτου θα μπορούσε να ενεργήσει ελιγμό προς τα αριστερά προκειμένου να αποφύγει τον ως άνω πεζό. ΑΠ 1014/2011, ΕΣυγκΔ 2011/452. Υπαιτιότητα 20 % του εν μέθη πεζού (καθότι επεχείρησε να διασχίσει διαγώνια την οδό κατά παράβαση του άρθρ. 38 παρ.4 δ, ε, και ζ του ΚΟΚ). Υπαιτιότητα 80% του οδηγού (ταχύτης υπερβολική εντός κατοικημένης περιοχής – έλλειψη τροχοπέδησης και αποφευκτικού ελιγμού παρ. άρθρ. 12 παρ. 1, 19 παρ. 1 και 2, και 20 παρ.1 του ΚΟΚ). Μον.Πρ.Βολ. 253/2002, ΕΣυγκΔ 2004/201.
Πηγή: Επιθεώρηση Συγκοινωνιακού Δικαίου
